Ιανουάριος 2011 αρχείο

Σχολική χρονιά 2010-2011

Για τη σχολική χρονιά 2010-2011 αποφασίσαμε να ασχοληθούμε – τα δύο τμήματα της ΣΤ’ Τάξης σε συνεργασία με το ειδικό σχολείο- με τη μελέτη των ζώων που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Ξεκινήσαμε λοιπόν με το δελφίνι. Οι μαθητές συνέλεξαν πληροφορίες, φωτογραφικό υλικό και βίντεο από ιστοσελίδες, περιοδικά και βιβλία για καθένα από τους τομείς που ορίσαμε ότι θα μελετήσουμε. Έτσι οργανώθηκαν παρουσιάσεις που αναφέρονταν στην ανατομία, το αναπαραγωγικό σύστημα, τα μικρά του δελφινιού αλλά και στην κοινωνία, τον τρόπο επικοινωνίας και τους κινδύνους που διατρέχει. Τέλος, ασχοληθήκαμε με την παρουσία του δελφινιού στην τέχνη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Έγινε εκτενής αναφορά και παρουσιάστηκε υλικό από το βραβευμένο ντοκιμαντέρ “The cove” και ακολούθησε συζήτηση και παραγωγή γραπτού λόγου από τους μαθητές.

Στη παρουσίαση που ακολουθεί τα παιδιά ανακάλυψαν κείμενα που αναφέρονται στα δελφίνια και άκουσαν ήχους δελφινιών μέσω συνδέσμων με αρχείο ήχου. Έτσι, η παρουσίαση λειτούργησε σαν ένα πολυμεσικό εργαλείο μέσα από το οποίο τα παιδιά είχαν μια αφόρμηση για τους τομείς που μελετούσαν.

[slideboom id=536870&w=425&h=370]

Τα κείμενα μας:

Βιολογία – Ανατομία

Τα δελφίνια ανήκουν στην τάξη των κητωδών (78 είδη περίπου) όπως και οι συγγενικές τους φάλαινες. Είναι θαλάσσια θηλαστικά, όχι ψάρια. Οι πρόγονοι των σημερινών δελφινιών εμφανίστηκαν πριν από 65.000.000 χρόνια και οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι έχουν εξελιχθεί από τα κρεόδοντα που ήταν χερσαία θηλαστικά και έμοιαζαν με τα σημερινά σαρκοφάγα θηλαστικά της ξηράς που με την πάροδο του χρόνου προσαρμόστηκαν στο υγρό στοιχείο και στο θαλάσσιο περιβάλλον τα τελευταία 45-50 εκατομμύρια χρόνια και έγιναν αμφίβια, προτού εξελιχθούν σε θαλάσσια θηλαστικά. Κάποια είδη δελφινιών μπορούν να ζήσουν μέχρι και 40 χρόνια.

Τα δελφίνια κινούνται στο νερό με τη βοήθεια της δυναμικής ουράς τους . Η δύναμη της ουράς τους, τα κάνει να αναπτύσσουν μεγάλες ταχύτητες μέσα και έξω από το νερό, να κάνουν μεγάλα άλματα, να καταδύονται γρήγορα σε μεγάλα βάθη και να κυνηγούν την τροφή τους. Μερικές φορές η ουρά τους αποτυπώνει και τις διαθέσεις τους αφού όταν δούμε στη θάλασσα ένα δελφίνι να κτυπά με δύναμη την ουρά του στο νερό, τότε είναι ένα σήμα κινδύνου για να προειδοποιήσει το κοπάδι του, ή ένα σήμα ότι ενοχλείται από την παρουσία μας. Τα πλευρικά τους πτερύγια χρησιμεύουν για να μπορούν να κινούνται μέσα στο νερό και να χαϊδεύουν άλλα δελφίνια στις κοινωνικές τους συναναστροφές. Άλλωστε τα δελφίνια συνηθίζουν να κολυμπούν κοντά το ένα με το άλλο και να περιστρέφονται μαζί με αρμονικές κινήσεις.

Τα δόντια τους χρησιμεύουν μόνο για να κρατούν την τροφή τους και όχι για να τη μασήσουν. Στη φύση, όταν βλέπουμε ένα δελφίνι με ανοικτό το στόμα του και να κουνά το κεφάλι του τότε είναι σήμα ενόχλησης και όταν έχει αγριέψει κτυπά μαζί και τα σαγόνια του. Τα δελφίνια διαθέτουν ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο αναπνευστικό σύστημα, αφού αναπνέουν από το φυσητήρα (ρουθούνι) που βρίσκεται στο πάνω μέρος του κεφαλιού τους και χρειάζονται λιγότερο από το 1/5 του δευτερολέπτου για να αδειάσουν και να ξαναγεμίσουν με αέρα τους πνεύμονές τους. Ο αέρας που εξέρχεται από το ρουθούνι τους μπορεί να φτάσει και τα 100 χμ/ώρα! Το πολύπλοκο νευρικό σύστημα που διαθέτουν και υπάρχει στο φυσητήρα του, προειδοποιεί πότε θα πρέπει να ανοίξει για να αναπνεύσει και πότε θα πρέπει να κλείσει, ώστε να μη διαπεράσει το νερό όταν καταδύονται σε μεγάλα βάθη.

Τα μάτια τους βλέπουν το ίδιο καλά μέσα στο νερό, όσο και έξω από αυτό, ενώ προστατεύονται από τα αιωρούμενα σωματίδια και από την τριβή με το νερό από ένα αδιάβροχο έκκριμα. Τα δελφίνια κοιμούνται αποσπασματικά όταν θελήσουν και επιπλέουν κοντά στην επιφάνεια για να αναδυθούν και να αναπνεύσουν. Ο ύπνος τους είναι ελεγχόμενος εφόσον κοιμάται μονάχα ο μισός εγκέφαλος, ενώ ο υπόλοιπος ελέγχει την αναπνοή του. Ενώ η όσφρησή τους είναι άγνωστη, έχουν εξαιρετικά αναπτυγμένη την αίσθηση της ακοής, πολύ περισσότερο και από την όραση. Τα αυτιά τους είναι δύο μικρές οπές πίσω από το μάτι τους. Το αυτί ενός Ρινοδέλφινου έχει διάμετρο 2-3 χιλιοστά και βάθος 5-6 εκατοστά. Το δέρμα τους είναι λείο, απαλό και ευαίσθητο σαν μετάξι, έτσι ώστε να κολυμπούν γρήγορα μέσα στο νερό.

Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΔΕΛΦΙΝΙΩΝ – ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΤΟΥΣ

Τα δελφίνια είναι τα μόνα ζώα που όπως και ο άνθρωπος κάνουν έρωτα όχι μόνο για να αναπαραχθούν αλλά και επειδή το απολαμβάνουν. Τα δελφίνια έχουν την ικανότητα να γεννούν ένα μωρό κάθε 1-3 χρόνια έπειτα από κύηση 12 μηνών. Ένα νεογέννητο Ρινοδέλφινο έχει μήκος από 90-130 εκατοστά του μέτρου και όταν ενηλικιωθεί θα φθάσει μέχρι τα 4 μέτρα. Το μωρό γεννιέται με την ουρά του, τρέφεται με γάλα και παραμένει με τη μητέρα του από 3 έως 6 χρόνια. Σε αυτή τη διάρκεια οι μητέρες διδάσκουν τα μικρά τους να κυνηγούν για την τροφή τους, να συναναστρέφονται μεταξύ τους και να ζουν ομαδικά. Μετά την ηλικία των πέντε ετών είναι ικανά προς αναπαραγωγή. Έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι μόλις γεννηθεί το μωρό η μητέρα εκπέμπει συνεχώς έναν ήχο ώστε να τον καταγράψει ως αποτύπωμα. Αυτός ο ήχος χρησιμεύει έτσι ώστε το νεογνό να τον αναγνωρίζει και να μη χάνεται, ενώ όταν ενηλικιωθεί το μικρό δελφίνι έχει την ικανότητα να τον μετατρέψει σε ένα δικό του αναγνωριστικό σήμα.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΔΕΛΦΙΝΙΩΝ – Ο ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Πολύχρονες έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα δελφίνια φαίνεται να έχουν αναπτύξει και να διαθέτουν έναν ιδιαίτερο τρόπο επικοινωνίας το οποίο οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να αποκωδικοποιήσουν. Ολόκληρο το σώμα τους συμπεριφέρεται σαν ένα τεράστιο αυτί, όταν δέχεται ήχους. Στο μεγάλο και καμπύλο μέτωπό τους βρίσκεται το σύστημα ηχοεντοπισμού, ένα είδος σόναρ, με τη βοήθεια του οποίου προσανατολίζονται, εντοπίζουν την τροφή και επικοινωνούν μεταξύ τους. Επίσης, μπορούν και επικοινωνούν με σφυρίγματα, κρότους και ήχους που παράγουν με τα σαγόνια τους. Όταν εκπέμπει ήχους, γίνεται το εξής: οι ήχοι δημιουργούνται μέσα στον εγκέφαλο και περνούν ύστερα μέσα από το ογκώδες μέτωπο, το ονομαζόμενο “πεπόνι”, που λειτουργεί όπως ο φακός για το φως, “εστιάζοντας” τους ήχους σε ορισμένες συχνότητες. Από το μέτωπο οι ήχοι “ψεκάζονται” προς όλες τις κατευθύνσεις και όταν χτυπήσουν σε οποιοδήποτε εμπόδιο (άλλο δελφίνι, ψάρια ή βράχια, για παράδειγμα), επιστρέφουν. Από εκεί οι ανακλώμενοι ήχοι περνούν μέσα από το κηρώδες λίπος, που γεμίζει τα κούφια οστά των κάτω σαγονιών. Έτσι, το σήμα ενισχύεται και φτάνει στην άρθρωση του σαγονιού, από όπου μεταβαίνει στο εσωτερικό αυτί και από εκεί στο ακουστικό κέντρο του εγκέφαλου για ανάλυση.

Όταν βρισκόμαστε μέσα στο νερό, μας είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε μια ηχητική πηγή. Τα δελφίνια όμως, εξαιτίας της έντονης ασυμμετρίας του κρανίου τους, γνωρίζουν όχι μόνο από ποια διεύθυνση έρχεται η ηχητική δόνηση, αλλά και από ποια απόσταση. Αυτά τα καταπληκτικά θηλαστικά έχουν τη δυνατότητα να συνομιλούν μεταξύ τους από πολλά χιλιόμετρα μακριά, ενώ όταν ηχοβολίσουν το περιβάλλον τους για τροφή, μαθαίνουν αμέσως π.χ. σε ποια απόσταση βρίσκεται το κοπάδι των ψαριών, τι μέγεθος έχει το καθένα τους, με τι ταχύτητα κινούνται και προς ποια κατεύθυνση. Από κοντινές αποστάσεις οι ηχοβολισμοί τους δρουν και σαν υπερηχογράφημα, δηλ. το ένα δελφίνι μπορεί να δει τα εσωτερικά όργανα του άλλου! Εξαιτίας του σχετικά μικρού μεγέθους τους, συνήθως παράγουν υπέρηχους (ψιλά σφυρίγματα), που ταξιδεύουν συχνά σε αποστάσεις πολλών δεκάδων χιλιόμετρων.

Η “κοινωνία” των δελφινιών. Τα θηλυκά συνήθως παραμένουν στο κοπάδι, ενώ τα αρσενικά πολλές φορές μετακινούνται και σε άλλα κοπάδια. Η κοινωνική οργάνωση των δελφινιών είναι υποδειγματική. Πολλά κοπάδια καθορίζουν την περιοχή που κινούνται και τρέφονται. Συνήθως, ανάλογα και με το είδος, σχηματίζουν οικογενειακές ομάδες, που οι δεσμοί τους διαρκούν ακόμη και για μια ζωή. Οι οικογένειες μιας ευρύτερης περιοχής συχνά αλληλοϋποστηρίζονται, κυρίως όταν υπάρχει κίνδυνος πνιγμού κάποιου μέλους τους, ενώ μερικές φορές βοηθούν και τα κήτη άλλων ειδών. Όταν ένα δελφίνι κινδυνεύει από πνιγμό και είναι ανήμπορο, τα άλλα δελφίνια το βοηθούν στηρίζοντάς το με το σώμα τους ή με το ρύγχος τους στην επιφάνεια για να αναπνεύσει. Τα δελφίνια συνηθίζουν να δημιουργούν “οικογένειες” και να συνενώνονται σε μεγάλα κοπάδια. Οι “οικογένειες” των δελφινιών μπορεί να αριθμούν ακόμη και εκατοντάδες άτομα. Όλα τα κήτη δείχνουν αξιοθαύμαστο αλτρουισμό και ουσιαστικά βοηθούν με αυταπάρνηση άλλα κήτη ή ακόμα και άλλα ζώα με πνεύμονες, για να μην πνιγούν. Είναι πάμπολλες οι αναφορές για διασώσεις ναυαγών ή και πιλότων από αυτά τα θηλαστικά.

Τέλος, τα παιδιά κλήθηκαν να συμπληρώσουν έναν εννοιολογικό χάρτη με χρήση λογισμικού “inspiration” ο οποίος πήρε την παρακάτω μορφή:

Μερικά από τα έργα των μαθητών:

Με τη βοήθεια του λογισμικού Movie Maker, τα έργα των παιδιών έγιναν βίντεο:

ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2009-10

Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς τα δυο τμήματα της ΣΤ’ Τάξης αποφάσισαν από κοινού να ασχοληθούν με ένα ταξίδι σε πολιτισμούς και χώρες μακρινές.  Το ΣΤ’1 θα μελετούσε τους πολιτισμούς της Ασίας και το ΣΤ’2 τους γηγενείς πολιτισμούς της Αμερικής.

Συνοδοιπόροι μας σ’ αυτό το ταξίδι ήταν οι μαθητές του Ειδικού Σχολείου.  Το πρόγραμμα ¨δουλευόταν¨ παράλληλα στα  δυο σχολεία και στις συναντήσεις μας οι ομάδες των μαθητών αντάλασσαν πληροφορίες και έκαναν η καθεμία τη δική της παρουσίαση.

Το πρόγραμμα για την ΣΤ’ τάξη στηρίχτηκε σε σχέδιο εργασίας στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης το οποίο μπορείτε να το δείτε πατώντας εδώ:

ceb5cebacf80ceb1ceb9ceb4ceb5cf85cf84ceb9cebacf8c-cf83ceb5cebdceaccf81ceb9cebf

Τα παρακάτω βίντεο – τα οποία είναι προϊόν Windows Movie Maker- αποτέλεσαν υλικό προκειμένου να γνωρίσουν οι μαθητές διαφορετικές πλευρές του πολιτισμού των ινδιάνων.

“ΦΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΩΝ ΙΝΔΙΑΝΩΝ ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ”

“ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΙΝΔΙΑΝΩΝ”

“ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΩΝ ΙΝΔΙΑΝΩΝ”

“Ο ΑΦΑΝΙΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΛΑΟΥ”

Επίσης, οι μαθητές εργάστηκαν πάνω σ’ έναν εννοιολογικό χάρτη στον οποίο έδωσαν την τελική μορφή και δημιούργησαν τους συνδέσμους με φωτογραφικό υλικό καθώς και με κείμενα και ιστοσελίδες. Για τη δραστηριότητα αυτή χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό “Inspiration”.

Έπειτα, μέσα από ένα σταυρόλεξο – στο οποίο χρησιμοποιήθηκε λογισμικό “Hot Potatoes” – τα παιδιά ανακάλεσαν τις γνώσεις τους και με ευχάριστο και παιγνιώδη τρόπο, αξιολογήθηκε το γνωστικό μέρος της εργασίας μας.