του Καλλιάρα Κωνσταντίνου
Τελευταίες μέρες του 1999…Η ανθρωπότητα ετοιμάζεται να γιορτάσει την αλλαγή του χρόνου και ταυτόχρονα (έστω και κάτω από κάποιες συμβάσεις) την αλλαγή της χιλιετίας. Το γιορτινό κλίμα διαταράσσει μια ανησυχία, που συνεχώς εξαπλώνεται, αρχικά μεταξύ των ειδικών και στη συνέχεια σε μέρος του γενικού πληθυσμού. Αποτελούσε κοινή πεποίθηση, ακόμα και τότε, ότι η καθημερινότητά μας σε μεγάλο βαθμό ήταν άμεσα εξαρτημένη από τη λειτουργία των υπολογιστών και των πληροφοριακών συστημάτων γενικότερα, οπότε η πιθανότητα κατάρρευσής τους ήταν αρκετή για να σπείρει τον τρόμο. Η ανησυχία, ο φόβος ακόμα και η συνωμοσιολογία έβρισκαν πρόσφορο έδαφος. Ποια ήταν όμως η απειλή;
Σχεδόν όλα τα λογισμικά και τα πληροφοριακά συστήματα γενικότερα, που είναι αναγκαία με περισσότερο ή λιγότερο εμφανή τρόπο για την καθημερινότητά μας, χρησιμοποιούν και επεξεργάζονται ημερομηνίες. Μεταξύ αυτών λογισμικά εταιρειών κοινής ωφέλειας, τραπεζών, αεροπορικών εταιρειών και πληροφοριακά συστήματα υπουργείων. Στην εποχή που σχεδιάστηκαν και δημιουργήθηκαν αυτά τα λογισμικά η αποθήκευση των ημερομηνιών όπως και όλων των δεδομένων γινόταν με γνώμονα την εξοικονόμηση πολύτιμου αποθηκευτικού χώρου. Έτσι λοιπόν, αντί για «1995» τα λογισμικά αποθήκευαν «95», αντί για «1998» αποθήκευαν «98». Φαινομενικά αυτό δεν δημιουργούσε ιδιαίτερο πρόβλημα. Οι υπολογιστές μπορούσαν να «καταλάβουν» ότι το έτος «90» (1990) ήταν μεταγενέστερο του «89» (1989) και το έτος «99» (1999) ήταν μεταγενέστερο του «98» (1998), ωστόσο δεν μπορούσαν να «καταλάβουν» ότι το «00» (2000) ήταν μεταγενέστερο του «99» (1999). Κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν τελείως αντίθετο στη μαθηματική λογική. Αυτό μπορούσε να προκαλέσει δυσλειτουργίες ακόμα και κατάρρευση των συστημάτων με απρόβλεπτες συνέπειες. Βλέπετε, οι ζωές μας είχαν ήδη συνδεθεί αναπόσπαστα με την τεχνολογία.
Πώς μπόρεσαν άραγε οι πανίσχυροι υπολογιστές να μην προβλέψουν κάτι τέτοιο; Μα είναι λογικό… οι υπολογιστές δεν προβλέπουν, δεν αντιλαμβάνονται και δεν σκέφτονται. «Αντιλαμβάνονται» τον κόσμο με τον τρόπο που τους υπαγορεύουν με ακρίβεια οι άνθρωποι-προγραμματιστές τους, οι οποίοι στην περίπτωση αυτή υπήρξαν φειδωλοί στη διαχείριση του αποθηκευτικού χώρου, ενδεχομένως και κοντόφθαλμοι. Τελικά ο κίνδυνος αποσοβήθηκε! Οι ειδικοί επιδόθηκαν σε έναν αγώνα δρόμου για να διορθώσουν τα λογισμικά και πέτυχαν να περιορίσουν το πρόβλημα σε μερικές ανώδυνες δυσλειτουργίες. Έμεινε όμως ένα δίδαγμα: Ούτε πανέξυπνοι είναι οι υπολογιστές, ούτε αλάνθαστοι, ακριβώς επειδή δεν είναι αλάνθαστοι και οι άνθρωποι-δημιουργοί τους. Περισσότερο απ’ όλα αποδείχθηκε για ακόμα μία φορά ότι η καθημερινότητα και η ευημερία μας σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την τεχνολογία. Εκείνος ο σκόπελος ξεπεράστηκε, το ταξίδι μας συνεχίστηκε χέρι-χέρι με την τεχνολογία, αυτή που τελικά ορίζει ο άνθρωπος ή μήπως συμβαίνει και το αντίθετο;