Σεβασμιότατε
Σεβαστοί πατέρες
Κυρία Βουλευτή, Κύριοι βουλευτές
Κύριε Περιφερειάρχη
Κύριε Δήμαρχε
Κύριοι αιρετοί εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης
Κύριοι εκπρόσωποι των στρατιωτικών και αστυνομικών αρχών
Κυρία Πρύτανη του Ιονίου Πανεπιστημίου
Κύριε Διευθυντή της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Ι.Ν
Κυρίες και κύριοι,
Συμπληρώνονται σήμερα 75 χρόνια από την 28η Οκτωβρίου 1940 και 74 χρόνια από τον ομόθυμο πρώτο εορτασμό της στις 28 Οκτωβρίου 1941, όταν ο πόλεμος εμαίνετο στην Ελλάδα και στον κόσμο. Εκείνη η εκδήλωση στην Αθήνα προς τιμήν της Πρώτης επετείου της 28ης Οκτωβρίου αποτέλεσε την πρώτη λαϊκή εξόρμηση ενάντια στους κατακτητές στην Ελλάδα και σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, η οποία στέφθηκε με επιτυχία και σκόρπισε ενθουσιασμό στο σκλαβωμένο λαό.
Όλοι οι ευρωπαϊκοί λαοί γιορτάζουν τη λήξη του β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως και εμείς πρόσφατα γιορτάσαμε την απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου. Οι Έλληνες όμως είναι ο μόνος ευρωπαϊκός λαός που γιορτάζει την επέτειο της πρώτης μέρας του πολέμου, όχι γιατί επιθυμεί να τιμήσει έναν άδικο καταστροφικό πόλεμο, όπως είναι όλοι οι πόλεμοι, αλλά για να εξάρει την αντίσταση του λαού μας εναντίον του, αντίσταση παλλαϊκή που ξεκίνησε από το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 με το ηρωικό όχι στην ιταλική επίθεση και συνεχίστηκε έως τις 9 Μαΐου 1945, ημέρα που συνετρίβη ο ναζισμός στο Βερολίνο και παραδόθηκαν τα φρούριά του στα Χανιά, τη Μήλο και τα Δωδεκάνησα..
Η συνεισφορά της Ελλάδας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αυτός ακριβώς ο αγώνας του ελληνικού λαού, ο οποίος έκρινε και την έκβαση του πολέμου.
Η συμφορά που βρήκε την ανθρωπότητα με το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν ήταν μοιραία, ούτε αναπάντεχη. Ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς από παράγοντες μακρόχρονης διεργασίας, που κυριαρχούν και συνιστούν την ίδια τη φύση του ιμπεριαλισμού. Οι αιτίες που προκάλεσαν το Β΄ ΠΠ βρίσκονται στις συνέπειες του Α΄ΠΠ, ο οποίος με την αναδιανομή των εδαφών(εθνικών και αποικιακών) επέφερε και νέα αναδιανομή των πηγών των πρώτων υλών και των αγορών με την αντίστοιχη πολιτική αναδιανομή. Οι αδικηθέντες από τη διανομή αυτή ξεκίνησαν νέο πόλεμο, όχι απλά για μια νέα μοιρασιά, αλλά αυτή τη φορά για την παγκόσμια κυριαρχία. Ξέσπασε λοιπόν ο Β΄ΠΠ ως αποτέλεσμα των ανταγωνισμών του ιμπεριαλιστικού συστήματος, αλλά στην πορεία επήλθε μετάλλαξη του χαρακτήρα του. Από πόλεμος των καπιταλιστικών κρατών για το μοίρασμα του κόσμου μετατράπηκε σε πόλεμο απελευθέρωσης των σκλαβωμένων λαών, σε πόλεμο αντιφασιστικό και αντιναζιστικό. Στη βαθύτερη ουσία του μετεξελίχτηκε σε πόλεμο ιδεολογικών συστημάτων, γιατί οι ίδιοι οι λαοί έγιναν πρωταγωνιστές του αγώνα της απελευθέρωσής τους και της ανεξαρτησίας τους.
Απέναντι στα δόγματα του ναζισμού που επεδίωκαν την κυριαρχία ενός έθνους πάνω στα άλλα και ενός φύρερ, παντοκράτορα της τύχης των εθνών, των λαών, των πολιτών, αντιπαρατάχτηκε η ιδεολογία της αυτοδιάθεσης. Μπροστά στην ανθρωποσφαγή των παγκόσμιων πολέμων οι λαοί αναρωτήθηκαν γιατί και αποφάσισαν να αγωνιστούν εναντίον των συστημάτων που εκτρέφουν τους πολέμους.
Η έμπρακτη εφαρμογή της φασιστικής ιδεολογίας δημιούργησε την αντιφασιστική ιδεολογία. Αμφισβητήθηκαν η κληρονομική μοναρχία, η ολιγαρχία, η κυριαρχία του ενός ή των ολίγων απέναντι στο σύνολο. Προβλήθηκαν τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, το δικαίωμα της συμμετοχής των πολιτών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Αναπτύχθηκε έντονα το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών, της αυτονομίας των κρατών. Το δικαίωμα να καθορίζουν οι ίδιοι οι λαοί τις τύχες τους. Δημιουργήθηκε το αντιαποικιακό κίνημα. Στον αγώνα για την αποτίναξη της φασιστικής κατοχής και την απελευθέρωση κάθε έθνους, δημιουργήθηκε ο αντιφασιστικός και ο αντιρατσιστικός αγώνας, ο αγώνας εναντίον των φυλετικών διακρίσεων, ο αγώνας υπέρ των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών. Μέσα στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα δημιουργήθηκε παράλληλα και το κίνημα συμμετοχής του πολίτη στα κοινά. Η αδιαφορία, η απάθεια, η μοιρολατρία πρέπει να καταπολεμηθούν για να υπάρξει απελευθερωτικός αγώνας. Κανένας δεν μπορεί να σταθεί ουδέτερος στο ιστορικό γίγνεσθαι. Ο σκλάβος, αν θέλει να λευτερωθεί, ούτε μοιρολάτρης μπορεί να είναι, ούτε απαθής. Πρέπει να αγωνιστεί για να κερδίσει τη λευτεριά του. Ποτέ άλλοτε στην παγκόσμια ιστορία δεν δημιουργήθηκε ένα παρόμοιο κίνημα ενεργοποίησης των πολιτών, έκφραση του οποίου και κορύφωσή του αποτελεί η ελληνική Εθνική Αντίσταση.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος σημαδεύει, όπως και ο Α΄ τον εικοστό αιώνα, ως μια εφιαλτική κόλαση, ως μια αλληλοσφαγή των λαών, ένα απέραντο σφαγείο ανθρώπινων υπάρξεων. Την 1η Σεπτεμβρίου 1939 τα χιτλερικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία, παραβιάζοντας τις διεθνείς συνθήκες. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε από εκείνη την ημέρα, κράτησε πέντε χρόνια και δέκα μήνες και έληξε στις 9 Μαΐου 1945, όταν τα σοβιετικά στρατεύματα κατέλαβαν το Βερολίνο και επήλθε η πτώση του Γ΄ Ράιχ και η στρατιωτική και πολιτική συντριβή του ναζισμού.
Πριν από την 1η Σεπτεμβρίου 1939 υπήρξαν ορισμένα πρόδρομα φαινόμενα, όπως η άνοδος του φασισμού στην Ευρώπη, η δημιουργία φασιστικών και μιλιταριστικών καθεστώτων στην Ευρώπη και την Ασία και οι κατακτήσεις που έκαναν τα κράτη αυτά εις βάρος άλλων κρατών με πραξικοπήματα και πολεμικές εκστρατείες.
Μετά την κατάληψη της Βαρσοβίας στις 27 Σεπτεμβρίου 1939 ολοκληρώνεται η κατάληψη της Πολωνίας από τους ναζί. Τον Ιούνιο 1940 η Ευρώπη από το Βιστούλα ως τον Ατλαντικό έχει κατακτηθεί από το Χίτλερ. Η Νορβηγία, η Δανία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Τσεχοσλοβακία, η Πολωνία έχουν κατακτηθεί και υποδουλωθεί άνευ όρων, Η Γαλλία έχει υπογράψει ανακωχή, αλλά τα 3/5 των εδαφών της έχουν κατακτηθεί. Η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Αυστρία είναι σύμμαχοι του Χίτλερ, πολιτικά και στρατιωτικά. Η Ισπανία πολιτικά. Η Ελβετία και η Σουηδία παραμένουν ουδέτερα κράτη. Η Βουλγαρία φιλοαξονική, το ίδιο και η Ρουμανία. Η Νοτιοσλαβία παραμένει ουδέτερη.
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Ελλάδας και τα ιταλικά στρατεύματα επιτίθενται και παραβιάζουν τα σύνορά της.
Η επιλογή της ημερομηνίας για την επίθεση δεν ήταν τυχαία, ήταν συμβολική. Πριν από 18 χρόνια, την ίδια μέρα οι φασίστες του Μουσολίνι πορεύονταν προς τη Ρώμη και εγκαθίδρυαν την πρώτη φασιστική εξουσία στον κόσμο.
Οι λόγοι που προκάλεσαν την καιροσκοπική επίθεση του Μουσολίνι εναντίον της Ελλάδας οφείλονταν:
- Πρώτα πρώτα στην επιθετική επεκτατική δραστηριότητα του Άξονα. Η Ιταλία είχε ως σφαίρα επιρροής και πολιτικού, οικονομικού και στρατιωτικού ελέγχου τη Μεσόγειο και τη Β. Αφρική. Η επεκτατική πολιτική του φασισμού στόχευε σταθερά στην αναβίωση του ρωμαϊκού imperium που θεωρούσε τη Μεσόγειο ως mare nostrum. Γι’ αυτό η φασιστική Ιταλία εισέβαλε και κατέλαβε την Αιθιοπία το 1935, την Αλβανία το 1939 και στις 15 Σεπτεμβρίου 1940 εισβάλλει στην Αίγυπτο. Όταν η Ιταλία κατέλαβε την Αλβανία, η Αγγλία και η Γαλλία δήλωσαν ότι εγγυώνται με όπλα την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Ο Μ. θεωρούσε ότι από στρατιωτική πλευρά η Ελλάδα αντιπροσώπευε για την Ιταλία ό,τι η Νορβηγία για τη Γερμανία. Έπρεπε να εξουδετερώσει την Ελλάδα, για να προελάσει ελεύθερα στην Αίγυπτο, όπου βρισκόταν ο αγγλικός στόλος.
- Στην αντίληψη που του είχε δημιουργηθεί ότι η κατάληψη της Ελλάδας θα ήταν ένας εύκολος περίπατος, λόγω της αδύναμης ελληνικής πολεμικής μηχανής αφενός, αλλά και λόγω της αντίθεσης του ελληνικού λαού προς το δικτατορικό καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, που ο Μ εκτιμούσε ότι θα υπέστελε τις πολεμικές διαθέσεις των Ελλήνων.
- Στην εκδικητική μανία του Μ. Δεν μπορούσε να χωνέψει το μάθημα που πήρε το 1923 στην Κέρκυρα. Παρά το γεγονός ότι την είχε βομβαρδίσει ανηλεώς και είχε αποβιβάσει και στρατό, δεν κατάφερε να την κατακτήσει.
- Στην αντίληψη που είχε σχηματίσει ο Μ. πως ο Χίτλερ είχε την πρόθεση να εμφανίζεται παγκόσμια ως ο μοναδικός ηγέτης της Ευρώπης και του κόσμου. Η επικράτηση των Γερμανών στην αναμέτρησή τους με όλα τα ευρωπαϊκά έθνη και ιδιαίτερα με τη Γαλλία είχε εξάψει τις φιλοδοξίες του.
- Στο γεγονός ότι η Ελλάδα, αν και βρισκόταν κάτω από φασιστικό καθεστώς, εξακολουθούσε να είναι εξαρτημένη από την Αγγλία.
Πριν η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι κηρύξει τον πόλεμο και επιτεθεί κατά της Ελλάδας προέβη σε μια σειρά προκλητικών ενεργειών με κορωνίδα τον τορπιλισμό του καταδρομικού Έλλη στις 15 Αυγούστου 1940, για να πτοήσει το ηθικό των Ελλήνων.
Την 28η Οκτωβρίου 1940 στις 3 το πρωί ο πρεσβευτής της Ιταλίας Γκράτσι επέδωσε στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Ι. Μεταξά έγγραφο με τίτλο: «Τελεσιγραφική Διακοίνωσις» με το οποίο ζητούσε ουσιαστικά την παράδοση της Ελλάδας αμαχητί.. Ο Μεταξάς, αφού διάβασε το τελεσίγραφο, είπε: Λοιπόν έχουμε πόλεμο, εναρμονιζόμενος με την άρνησή του αυτή με τα αισθήματα του ελληνικού λαού. Όταν δηλαδή ο δικτάτορας πρωθυπουργός Μεταξάς απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο τήρησε στάση σύμφωνη με τις εθνικές παραδόσεις και τη θέληση του ελληνικού λαού, παραμερίστηκαν εκ μέρους του, προσωρινά τουλάχιστον, προ του εξωτερικού κινδύνου οι εσωτερικές αντιθέσεις και σχηματίστηκε αυτόματα απέναντι στους εισβολείς αρραγής εθνική ενότητα, χωρίς καμιά διαφωνία ούτε και από τους πολίτες και τα κόμματα που είχαν διωχτεί σκληρά από την Κυβέρνηση.
Ο ελληνικός λαός δέχτηκε την αναγγελία του πολέμου με εκδηλώσεις που έδειχναν υψηλό φρόνημα, το οποίο παρέσυρε και τους διστακτικούς και ενίσχυσε την απόφαση της κυβέρνησης. Το εξαιρετικό αυτό αγωνιστικό φρόνημα και η ενότητα απέναντι στους εισβολείς αποτέλεσαν σπουδαιότατο παράγοντα για την επιτυχία του κρίσιμου Αγώνα, που άρχιζε υπό συνθήκες πολύ δυσμενείς για την Ελλάδα Η πολεμική υπεροχή των Ιταλών ήταν συντριπτική, επιπλέον οι Ιταλοί είχαν την πρωτοβουλία του πολέμου. Παρόλα αυτά η πρώτη φάση του πολέμου για τους Έλληνες, η αμυντική, έληξε 17 μέρες μετά την έναρξή της με αποφασιστική νίκη των Ελλήνων. Ακολούθησε η ελληνική αντεπίθεση, η προέλαση των Ελλήνων στην Αλβανία, η απόκρουση της εαρινής επίθεσης του Μουσολίνι και τελικά η συντριπτική ήττα του.
Η νίκη του ελληνικού λαού με την απόκρουση της φασιστικής εισβολής αποτελούσε όχι μόνο μια στρατιωτική νίκη, αλλά τη νίκη των ιδανικών της ανεξαρτησίας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρώπινων αξιών. Η νίκη του ελληνικού λαού ταυτόχρονα υπήρξε και η πρώτη ήττα του Άξονα. Συντρίφτηκε ο μύθος για το αήττητό του. Συντρίφτηκαν τα είδωλα του φασισμού. Απομυθοποιήθηκε το γόητρό του πως ήταν αήττητος. Δεν είχε χάσει ως τότε ούτε μια μάχη. Είχαν ηττηθεί όλα τα κράτη της Ευρώπης από τη στρατιωτική μηχανή του και βρέθηκε η μικρή Ελλάδα να αντισταθεί και να νικήσει τον Άξονα.
Το ξάφνιασμα από τη νίκη του ελληνικού λαού διαδέχτηκε η αναπτέρωση του ηθικού των σκλαβωμένων λαών της Ευρώπης. Οι φοβισμένοι λαοί της Ευρώπης άρχισαν να πιστεύουν ότι η σκλαβιά τους δεν θα είναι η μοιραία πορεία τους. Εμψυχώθηκαν από τη νικηφόρα αντίσταση του ελληνικού λαού και άρχισαν τη δική τους αντίσταση.
Τον Ιανουάριο 1941, ενώ συνεχιζόταν ακόμα ο ελληνοϊταλικός πόλεμος και το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού στρατού ήταν απασχολημένο στο βορειοηπειρωτικό μέτωπο, εμφανίστηκε στον ορίζοντα νέα, φοβερότερη απειλή. Συγκεντρώσεις ισχυρών δυνάμεων του γερμανικού στρατού στη Ρουμανία προμήνυαν καταιγίδα και σήμαιναν προετοιμασία επίθεσης εναντίον της Ελλάδας από την πανίσχυρη εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία. Ενώ η Ελλάδα πολεμούσε και νικούσε τις στρατιωτικές δυνάμεις της φασιστικής Ιταλίας σε ένα δύσκολο και αιματηρό πόλεμο δέχτηκε ουσιαστικά πισώπλατα την επίθεση της γιγαντιαίας στρατιάς του Γ΄ Ράιχ. Κανένα άλλο έθνος δεν έκανε διμέτωπο πόλεμο στη διάρκεια του ΒΠΠ
Η Ελλάδα καθόρισε και πάλι τη στάση της στο πνεύμα του «Μολών λαβέ». Οι Έλληνες αποφάσισαν αδίστακτα να προβάλουν αντίσταση και στους Γερμανούς, τους πανταχού νικήσαντας μη φοβηθέντες, κατά τον Κ. Καβάφη, αφήνοντας άναυδο όλο τον κόσμο. Το πνεύμα της αντίστασης που εκφράστηκε στο έπος του 40-41 και στη Μάχη της Κρήτης συνείχε σε μια πρωτοφανή καθολικότητα όλο το έθνος και στα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Πρωταγωνιστής και πάλι ο ελληνικός λαός. Παρόλο που εγκαταλείφτηκε αβοήθητος και εντελώς μόνος του, δεν πτοήθηκε, δε λύγισε.
Ο αγώνας της Εθνικής Αντίστασης υπήρξε στην κυριολεξία και στην ολότητά του εθνικοαπελευθερωτικός . Το καταδεικνύουν οι σκοποί και η παλλαϊκότητά του:
ο αγώνας δόθηκε ενάντια στον αφανισμό του έθνους που επεδίωκε ο διαμελισμός του και ενάντια στον αφανισμό του λαού που επεδίωκε η γενοκτονία. Οι σκοποί αυτοί αφορούσαν όλο το λαό και όχι ένα μόνο μέρος του ή μία μόνο τάξη.
Η παλλαϊκότητα, η καθολική συμμετοχή των Ελλήνων στον αγώνα εδραιώνουν τον εθνικοαπελευθερωτικό του χαρακτήρα, αφού πήραν μέρος σ’ αυτόν όλα τα κοινωνικά στρώματα, όλες οι ηλικίες, και τα δύο φύλα αδιακρίτως, όλες οι περιοχές της χώρας. Στο νησί μας εδώ στην Κέρκυρα στις 3 Νοεμβρίου 1941 ήταν οι μαθητές που πραγματοποίησαν την πρώτη μαθητική αντιφασιστική εκδήλωση όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Εκείνο το Πρωτοκύριακο οι μαθητές της στ΄ τάξης του γυμνασίου συμμετείχαν μαζί με τους καθηγητές τους στη λιτάνευση του Αγ. Σπυρίδωνα. Περνώντας κάτω από το κτήριο της ιταλικής χωροφυλακής άρχισαν να τραγουδούν το «κορόιδο Μουσολίνι». Οι καραμπινιέροι τους χτύπησαν με ρόπαλα. Κανένας δεν τόσκασε, στάθηκαν προσοχή ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο μαζί με τους άλλους πολίτες που ακολουθούσαν τη λιτανεία..
Η Αντίσταση του λαού μας στον κατακτητή είχε παράλληλα με τον εθνικοαπελευθερωτικό της χαρακτήρα και δημοκρατικό-αντιφασιστικό χαρακτήρα, όπως αποδεικνύεται από τους θεσμούς της λαϊκής αυτοδιοίκησης και της λαϊκής δικαιοσύνης που εφαρμόστηκαν στην Ελεύθερη Ελλάδα από όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις.
Είχε η Αντίσταση και κοινωνικό χαρακτήρα, όπως αποκαλύπτεται από την κοινωνική αλληλεγγύη που αναπτύχθηκε, από τα προγράμματα των αντιστασιακών οργανώσεων και από τους κοινωνικούς στόχους που έθεταν. Αναμφισβήτητα ο ελληνικός λαός ήθελε μαζί με τη λευτεριά του και την εθνική ανεξαρτησία του και οπωσδήποτε ένα πολιτειακό καθεστώς βασισμένο στη δημοκρατία και στην ελευθερία, μια ευτυχισμένη και πολιτισμένη ζωή, ένα καλύτερο αύριο. Αλλά σε καμιά απολύτως περίπτωση οι συνακόλουθοι αυτοί στόχοι δεν αλλοίωναν το βασικό, τον κυρίαρχο στόχο, ο οποίος ήταν η λευτεριά της πατρίδας, η Απελευθέρωση.
Αυτό που χαρακτηρίζει την ελληνική αντίσταση σε σχέση με την αντίσταση των άλλων λαών της κατεχόμενης Ευρώπης είναι οι μοναδικότητες που συνέβησαν μόνο στην Ελλάδα:
- Οι κατακτητές απέτυχαν να σχηματίσουν στρατό από κατοίκους αυτής της χώρας για να τον χρησιμοποιήσουν ως στρατό κατοχής σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ή ως στρατό που θα πολεμούσε εναντίον των Συμμάχων
- Από πλευράς θυσιών η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση. Κάθε ελληνική οικογένεια έχει προσφέρει και από ένα θύμα στο ΒΠΠ.
- Η Ελλάδα είναι η μοναδική από τις κατεχόμενες χώρες της Ευρώπης που ο Χίτλερ δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει πολιτική επιστράτευση για να αναπληρώσει τα κενά που παρουσιάστηκαν στα εργοστάσιά του από την αποστολή των εργατών του στα πολεμικά μέτωπα
- Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που χρησιμοποίησε όλες τις μορφές πάλης: πάλη των αμάχων και ένοπλη πάλη, και απεργία και αντάρτικο, και το χωνί και τα συνθήματα, αλλά και το σαμποτάζ και τη δολιοφθορά
- Σε καμία κατακτημένη χώρα δεν έγιναν εκλογές. Στην Ελλάδα έγιναν δυο φορές τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1943 για την ανάδειξη των οργάνων αυτοδιοίκησης στις περιοχές που είχαν απελευθερωθεί από τον κατακτητή
Ο ηρωικός αγώνας της Ελλάδας εναντίον του φασιστικού Άξονα κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού και του ελληνογερμανικού πολέμου αποτελεί ενδοξότατο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας, γιατί:
- Πέτυχε να απελευθερώσει την Ελλάδα.
- Επιβεβαίωσε την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων, ως αποτέλεσμα της συνειδησιακής διεργασίας που δημιουργεί αφ’ εαυτού κάθε αντιστασιακό γεγονός. Δεν είμαστε ο περιούσιος λαός, ούτε εξέχον έθνος, αποδείξαμε όμως στην πράξη ότι είμαστε ικανοί να φυλάμε στις Θερμοπύλες τα πιο υψηλά ιδανικά της ανθρωπότητας.
- Δημιούργησε εμπιστοσύνη στις ίδιες αυτόνομες εθνικές δυνάμεις, αφού η αντίσταση στον κατακτητή δεν πήρε εντολή από κανέναν, δεν καθοδηγήθηκε από πουθενά στο εξωτερικό, δεν μιμήθηκε κανέναν
- Σκόρπισε σε όλο τον κόσμο την ιδέα της αντίστασης, αφού δίδαξε σε όλους πως η λευτεριά δεν χαρίζεται, αλλά καταχτιέται
- Εδραίωσε την πίστη στις υπέρτατες ανθρωπιστικές αξίες για τις οποίες το άτομο προσφέρει τη θυσία του στο σύνολο, στο σεβασμό της ανθρώπινης ζωής, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ανεξαρτησίας, της πολιτικής και κοινωνικής δικαιοσύνης
Ο αγώνας των Ελλήνων έχει όμως ιστορική σημασία ευρύτερη, καθώς επηρέασε πολλαπλά την εξέλιξη του β ΠΠ και συνέβαλε κρίσιμα στην έκβασή του.
Όλα τα σχέδια του Χίτλερ ανατράπηκαν και ματαιώθηκαν:
- Δεν κατάφερε να διασώσει το καθεστώς του Μουσολίνι στην Ιταλία που είχε κλονιστεί από τα συντριπτικά χτυπήματα που έδωσε ο ελληνικός λαός, όταν απέκρουσε την ιταλική εισβολή και νικούσε το στρατό του.
- Έχασε δύο πολύτιμους μήνες στην Ελλάδα που καθυστέρησαν την επίθεσή του στη σοβιετική ένωση με αποτέλεσμα να επέμβη ο στρατηγός χειμώνας και η ΣΕ να προλάβει να ανασυνταχτεί
- Υποχρεώθηκε να κρατά καθηλωμένες 13 επίλεκτες γερμανικές μεραρχίες για την αντιμετώπιση της ΕΑ. Όλος αυτός ο στρατός έλειπε από τα πολεμικά μέτωπα Ανατολής, Δύσης και Νότου προς όφελος των συμμάχων
Η μεγάλη προσφορά της Ελλάδας στο συμμαχικό αγώνα είχε από τότε αναγνωριστεί.
Ήδη από το 1942 ο Γάλλος Pierre Bourdan έλεγε από το BBC: «Με την πάροδο του χρόνου θα φανεί ότι η ανδρεία του ελληνικού λαού συνέβαλε να σωθεί ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, ο δημιουργημένος από τον ίδιο πριν από 2400 χρόνια. Πρέπει να το σκέφτονται αυτό, όταν θα αναδιαμορφώσουν την Ευρώπη. Κάθε αχαριστία προς την Ελλάδα θα ισοδυναμούσε με προδοσία προς την Ευρώπη.»
Τέλος αξίζει να παρατεθεί απόσπασμα από το βιβλίο του Βρετανού Compton Mackenzie, όπου γράφει το 1943: «Σε μια κορφή της Πίνδου ας υψωθεί τεράστιος ναός δωρικού ρυθμού, που η στέγη του θα καλύψει τα οστά του Έλληνα Άγνωστου Στρατιώτη. Η αύρα των γύρω βουνών ας συγκεντρώνει πάντα σε ατέλειωτη παρέλαση ολόκληρη τη θεωρία των ηρώων, Άγγλων, Αμερικανών, Πολωνών, Ρώσων, ελεύθερων Γάλλων, Ολλανδών, Βέλγων, Νορβηγών και στην κορυφή της παράταξης ας τεθεί Έλληνας πολεμιστής, το γνησιότερο τέκνο της Ελευθερίας, που η κραυγή του ΑΕΡΑ θα αντηχεί πάντα πάνω από τα βουνά και τις θάλασσες».
Κυρίες και κύριοι
Η ιστορία διδάσκει. Και οι λαοί που δε διδάσκονται από αυτήν καλούνται να την ξαναζήσουν
Σήμερα οι ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο οξύνονται και τεράστια μεταναστευτικά ρεύματα μετακινούνται από το νότο προς το βορρά και από την ανατολή προς τη δύση. Νέοι πόλεμοι ξεσπάνε για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών, νέοι εθνικισμοί γεννιούνται ως αντίδραση στην παγκοσμιοποίηση. Φαινόμενα όπως το ISIS, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, ο νεοναζισμός κάνουν απειλητικά την εμφάνισή τους. Η Ευρώπη ζει μια οδυνηρή οικονομική κρίση.. Στην χώρα μας ζούμε την μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση από τον πόλεμο και μετά.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο φασισμός σηκώνει ξανά κεφάλι στην Ευρώπη και στην Ελλάδα .
Μέσα σε συνθήκες κρίσης η εθνικιστική ρητορεία, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός καλλιεργούνται έντεχνα από ομάδες και κόμματα που ομνύουν στο όνομα του Χίτλερ, που θέλουν να καταργήσουν τη δημοκρατία, να επιβάλουν τη βία, τη μισαλλοδοξία, το φανατισμό, την υποταγή στον αρχηγό, να μετατρέψουν την κοινωνία σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Ο αγώνας των Ελλήνων ενάντια στο φασισμό και το ναζισμό, οι εκατόμβες των θυσιών τους απαιτούν από εμάς σήμερα να βρισκόμαστε σε εγρήγορση. Είναι χρέος μας να πλαταίνουμε και να βαθαίνουμε τη δημοκρατία, να ισχυροποιούμε το σεβασμό του άλλου και να προασπίζουμε τα δικαιώματα του πολίτη ανεξάρτητα από τη φυλή, το φύλο, το χρώμα, την καταγωγή ή τη θρησκεία του.
Χρειάζεται να εδραιώσουμε την κοινωνική δικαιοσύνη.
Χρειάζεται εντέλει να ενεργοποιούμε από όποιο μετερίζι βρισκόμαστε τα δημοκρατικά και αντιφασιστικά αντανακλαστικά του λαού μας, για να μη ζήσουμε ξανά τον εφιάλτη του φασισμού και τον ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το δίλημμα της υποταγής ή της αντίστασης στο φασισμό ήταν ανύπαρκτο για τους Έλληνες του 1940. Πρέπει να τους ακολουθήσουμε.
Σας ευχαριστώ