Εργασία στο μάθημα της Ιστορίας της
Στ΄ τάξης
Θέμα: Η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου
Επιμέλεια εργασίας: Ο μαθητής της τάξης Ιλαρίδης Μιχαήλ
Ο Μαυροκορδάτος διεύθυνει την άμυνα στο Μεσολόγγι
(Πίνακας του Πέτερ φον Ες)
Μετά την καταστροφική μάχη του Πέτα για τους Έλληνες επαναστάτες στις 4 Ιουλίου 1822, ο τουρκικός στρατός κατευθύνονταν από την Ήπειρο προς το Μεσολόγγι με επικεφαλής τον Κιουταχή, χωρίς να συναντήσει αξιόλογη αντίσταση. Στις 10 Οκτωβρίου ο Ομέρ Βρυώνης, αφού εξασφάλισε την υποταγή των οπλαρχηγών του Ξηρομέρου και του Βάλτου Γεωργίου Βαρνακιώτη, Γώγου Μπάκολα και Ανδρέα Ίσκου, που είχαν δηλώσει υποταγή στους δύο πασάδες, συναντήθηκε με τις δυνάμεις του Κιουταχή και στις 25 Οκτωβρίου δύναμη επτά χιλιάδων ανδρών έφτασε έξω από το Μεσολόγγι, όπου βρισκόταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Μάρκος Μπότσαρης και ο Κίτσος Τζαβέλλας αποφασισμένοι να κρατήσουν την πόλη με οποιαδήποτε θυσία. Ο Γιουσούφ πασάς με τον στόλο του συμπλήρωνε τον αποκλεισμό της πόλης από τη θάλασσα. Η πόλη είχε άθλια οχύρωση και ελάχιστους υπερασπιστές· κατά τον Σπυρίδωνα Τρικούπην 380 και κατά Gordon 380. Οχύρωση «εκ των ενόντων» είχε κάνει ο Μαυροκορδάτος στο Μεσολόγγι τον Σεπτέμβριο του 1821.
Πολιορκία
Μετά την καταστροφή στο Πέτα «ο [Μάρκος] Μπότσαρης… ευρέθη εις το Μισολόγγι με δεκαπέντε μόνον στρατιώτας· και αυτός λοιπόν και άλλοι έλεγον τον Μαυροκορδάτον ότι δεν ήτο δυνατόν να ανθέξωσιν… διότι δεν είχον ανάλογον δύναμιν, και δια τούτο εγνωμοδότουν να καταλάβωσιν αλλού που άλλην θέσιν (sic). Αλλ΄ο Μαυροκορδάτος: ‘εδώ΄ είπε, θ΄αποθάνω· τότε και ο Μπότσαρης απεκρίθη: αλλά και εγώ θ΄αποθάνω μετά σου». Ο Μαυροκορδάτος οργάνωσε την άμυνα και χρησιμοποίησε όλες τις μεθόδους της οχυρωματικής τέχνης και τα τεχνάσματα που μπόρεσε να επινοήσει, («Ο δε Μαυροκορδάτος, όστις είχεν επιδιορθώσει το τείχος και τους προμαχώνας και καθαρίσει την τάφρον ούσαν πλήρη πετρών και χωμάτων, και ευρών εις την αποθήκην λόγχας πολλάς τουφεκίων, είχε τας προσηλώσει εις ξύλα και παρατάξει επί του εκτεταμένου τείχους εις τρόπον ώστε να φαίνωνται ότι υπήρχον πλήθος στρατευμάτων… δεν έπαυε γράφων την Γερουσίαν της Πελοποννήσου και επικαλούμενος την βοήθειαν της»).
Τοιχογραφία στο Μέγαρο της Βουλής του δεύτερου ανατολικού τοίχου. Ο Μαυροκορδάτος υπερασπίζεται γενναία το Μεσολόγγι
Στο στρατόπεδο των πολιορκητών υπήρχε διχογνωμία για το σχέδιο ενεργειών. O Κιουταχής υποστήριζε την άμεση κατάληψη του Μεσολογγίου με έφοδο ενώ ο Ομέρ Βρυώνης ήταν της γνώμης να το καταλάβουν δια συμβιβασμού, προκειμένου να διατηρηθεί η πόλη αλώβητη για τις ανάγκες του στρατού μετά την ερήμωση της Αιτωλοακαρνανίας. Τελικά επικράτησε η γνώμη του Ομέρ Βρυώνη. Οι πολιορκούμενοι εξέλαβαν ως θείο δώρο την εξέλιξη αυτή και έτσι ο Μάρκος Μπότσαρης άρχισε ατέρμονες συνομιλίες- πλαστές διαπραγματεύσεις- («καπάκια») περί παράδοσης με τους πολιορκητές, για να κερδίσουν χρόνο ώστε να προφτάσει η βοήθεια που είχαν ζητήσει από την Πελοπόννησο και τα νησιά.
Συγχρόνως ο Μαυροκορδάτος διήγειρε την αντιζηλία μεταξύ των πασάδων. Γιατί ξαφνικά εμφανίζεται και τρίτος επίδοξος εκπορθητής, ο Γιουσούφ πασάς της Πάτρας, που είχε αναλάβει τον αποκλεισμό του Μεσολογγίου από την θάλασσα, και ζητά από τον Μαυροκορδάτο να παραδοθεί σ’αυτόν κάνοντας δελεαστικότερες προτάσεις. Ο Μαυροκορδάτος φροντίζει να μάθει την πρόταση αυτή ο Ομέρ Βρυώνης, ο οποίος εξαγριώνεται με τον Γιουσούφ, που θέλει να του αρπάξει το τρόπαιο «με τρία ψωρόπλοια» και επιμένει στην άποψή του. Τελικά έρχεται η βοήθεια, ο Μάρκος δηλώνει στους Τούρκους ότι λυπάται αλλά τώρα δεν γίνεται τίποτε. Από τις 8 Νοεμβρίου, οκτώ υδραιοσπετσιώτικα πλοία αποβίβασαν στο Μεσολόγγι επτακοσίους Πελοποννησίους με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τον Ανδρέα Ζαϊμη και τον Κανέλλο Δεληγιάννη και λίγες μέρες αργότερα έφτασαν οπλαρχηγοί της Δυτικής Στερεάς με τους άνδρες τους.
Ήδη ο βαρύς χειμώνας ταλαιπωρούσε το τουρκικό στρατόπεδο, τα τρόφιμα και πολεμοφόδιά του άρχισαν να ελαττώνονται και είχε δημιουργηθεί «μέγας γογγυσμός κατά των πασάδων και εψιθυρίζετο και η διάλυσίς του». Έτσι ο Ομέρ Βρυώνης αποφάσισε έφοδο λίγο πριν τα ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου 1822 με την ελπίδα να βρίσκονται οι Έλληνες στις εκκλησίες και όχι στα τείχη. Αλλά η φρουρά είχε ειδοποιηθεί. Ο Μαυροκορδάτος ανακάλεσε ένα τμήμα έτοιμο να φύγει σε αποστολή και διέταξε να μην ανοίξουν οι εκκλησίες. Η έφοδος απέτυχε οικτρά. Οι Τούρκοι είχαν πεντακόσιους νεκρούς, οι Έλληνες τέσσερις και δύο τραυματίες. Στη συνέχεια άλλα τμήματα που είχαν ήδη βγει από το Μεσολόγγι επέπεσαν στον εχθρό και του προξένησαν νέες σοβαρές απώλειες, οι οπλαρχηγοί που είχαν προσκυνήσει εγκατέλειψαν τους Τούρκους, ο Καραϊσκάκης τους χτύπησε κι αυτός, κι ο όλεθρος ολοκληρώθηκε κατά την διάβαση του πλημμυρισμένου Αχελώου. Τα υπολείμματα των δυνάμεων του Κιουταχή και του Ομέρ Βρυώνη έφθασαν σε κακή κατάσταση στις 21 Φεβρουαρίου 1823 στον Κραβασσαρά (σημερινή Αμφιλοχία) και στη συνέχεια πέρασαν με πλοία στην Πρέβεζα.
Η λαϊκή μούσα για την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου
Νάμουν πουλί να πέταγα, να πήγαινα του ψήλου,
ν΄’ αγνάντευα τη Ρούμελη, το δόλιο Μεσολόγγι,
πώς πολεμά με την Τουρκιά, με τέσσερους πασάδαις.
πέφτουν η μπόμπες σα βροχή, η μπάλαις σα χαλάζι,
κι’ αυτό το λιανοντούφεκο σαν άμμος της θαλάσσης.
κλαίουν μαννούλαις για παιδιά, γυναίκες για τους άνδραις
κλαίει κι’ η μαύρη μας η γη πώχασε τη σπορά της….
Ο Διονύσιος Σολωμός και η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου
Το σπαθί σου αντισηκώνεις,
Τρία πατήματα πατάς,
Σαν τον πύργο μεγαλώνεις,
Και εις το τέταρτο κτυπάς·
Διονύσιος ΣολωμόςΣτρ.96.
Ύμνος εις την Ελευθερίαν
ο Διονύσιος Σολωμός με νωπά τα γεγονότα στο νου του, αναφέρεται στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου και την καταστροφική διάβαση του Αχελώου από τους Τούρκους στο ποίημα του «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», που έγραψε το Μάιο του 1823 (στροφές 88-121).
Πηγές
- Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1857 (Γιοβάνης 1978)
- Ιωάννης Φιλήμων, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως 18959-1861
- Ιστορικόν Αρχείον Μαυροκορδάτου (ΙΑΜ) που βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και εκδίδεται από την Ακαδημία Αθηνών στη σειρά Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας με επιμέλεια Εμμ. Πρωτοψάλτη (1963 κ.ε.)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι και η επανάσταση του 1821