Ορισμός δυσλεξίας: Η δυσλεξία δεν είναι πάθηση, είναι μια κατάσταση, ένα σύνδρομο οργανικών, γνωστικών, ψυχικών παραγόντων που δυσλειτουργούν και εμποδίζουν τη λειτουργία των βασικών μηχανισμών εκμάθησης της πρώτης ανάγνωσης και γραφής και κατ’ ακολουθία την εκμάθηση της ορθογραφημένης γραφής και την κατανόηση του κειμένου.

 ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ: Τα δυσλεξικά παιδιά βρίσκονται μέσα στα πλαίσια της μέσης και ανώτερης νοημοσύνης.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι διάσημοι άνδρες όπως οι Τσώρτσιλ, Αϊνστάιν, Λεονάρδος Ντα Βίντσι, Μπετόβεν και άλλοι, υπήρξαν δυσλεξικοί. Τον Αϊνστάιν, ο δάσκαλός του τον είχε κατατάξει στους βραδυμαθείς και ο πατέρας του έλεγε ότι αυτό το παιδί δε θα πετύχει τίποτε στη ζωή του. Επομένως είναι τουλάχιστο άδικο τα δυσλεξικά παιδιά να μένουν αναλφάβητα ή να μαθαίνουν ανάγνωση και γραφή μετά από πολύχρονη και επίπονη δοκιμασία, αλλά να μένουν λειτουργικά αναλφάβητα, δηλαδή να μην κατανοούν το γραπτό λόγο και να προστίθενται στον αριθμό των αναλφάβητων και ημι-αναλφάβητων, που για άλλους λόγους δε φοίτησαν ή διέκοψαν τη φοίτησή τους, από τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τα δυσλεξικά παιδιά με την αποτυχία τους να εκμάθουν ανάγνωση και γραφή, αδυνατούν να αφομοιώσουν τις αναγκαίες γνώσεις, που θα τα βοηθήσουν να ενταχθούν ομαλά στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Υπάρχει δε ο κίνδυνος να δράσουν στο περιθώριο της κοινωνίας εκδηλώνοντας παραβατική ή και εγκληματική συμπεριφορά. Επιδημιολογικές έρευνες που έγιναν στη Ν. Υόρκη και στο Παρίσι, δείχνουν ότι το 75% των νέων που δικάστηκαν από τα δικαστήρια ανηλίκων, είχαν αναγνωστική καθυστέρηση.

 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ

Για την πληρέστερη κατανόηση της δυσλεξίας απαραίτητη θεωρείται η παρουσίαση των συμπτωμάτων και των χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς του δυσλεξικού παιδιού.

 Γενικά χαρακτηριστικά

1. Δυσκολία στη διάκριση αριστερού-δεξιού. Προβλήματα πλευρίωσης. Δυσκολία-καθυστέρηση στην επικράτηση του κυρίαρχου μέλους ή οργάνου: χέρι, πόδι, μάτι, αυτί. Συχνά παρατηρείται χιασμός στην πλευρίωση.

2. Γενική αδεξιότητα στις κινήσεις, ακαταστασία στα προσωπικά είδη, ατημέλητη εμφάνιση. Μονόπλευρο-τεμπέλικο παιδί.

3. Το δυσλεξικό παιδί συνήθως αναπτύσσει μηχανισμούς άμυνας της προσωπικότητάς του όπως: αποφυγή ανάληψης εργασίας, προσέλκυση προσοχής, επιθετικότητα, φοβία, απομόνωση ή και ψυχοσωματικά φαινόμενα όπως εμετό, ανορεξία, αϋπνία.

4. Αρκετά δυσλεξικά παιδιά παρουσιάζουν ιδιαίτερη ικανότητα στην αντίληψη του χώρου, που δε συμβιβάζεται με τη δυσχέρεια που παρουσιάζουν στην αντίληψη του γραπτού λόγου. Παρουσιάζουν ιδιαίτερη ικανότητα στη χρήση computers.

5. Σύγχυση στην αντίληψη του χρόνου και ιδιαίτερα στις έννοιες της διαδοχής των ημερών, μηνών, εποχών.

6. Δυσκολία στην επανάληψη πολυσύλλαβων λέξεων ή των λέξεων μιας σύνθετης πρότασης.

7. Δυσκολία στην επανάληψη αριθμών ή λέξεων με αντίστροφη σειρά.

8. Δυσκολία στο συντονισμό χεριού – ματιού.

9. Δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα.

10. Αδυναμία εκτέλεσης πολλαπλών εντολών.

11. Δυσκολία στις οπτικές και ακουστικές αντιστοιχίσεις.

12. Ερωτούν αλλά δεν προσέχουν τις απαντήσεις.

 Αναγνωστικές δυσκολίες

1. Δυσκολία στη διάκριση διαφορετικών λέξεων που έχουν τα ίδια γράμματα πχ: της-στη.

2. Καθρεπτική ανάγνωση αχ-χα.

3. Δυσκολία στην ανάγνωση πολυσύλλαβων λέξεων.

4. Παρεμβολή άσχετων φθόγγων, επανάληψη λέξεων ή σειρών.

5. Αντικατάσταση μιας λέξης με άλλη παρόμοια πχ: μαύρος – σκοτεινός.

6. Τονίζει λάθος και δε διακρίνει τα σημεία στίξης.

7. Διάβασμα χωρίς ρυθμό, εύκολα κουράζεται.

8. Έχουν μειωμένο αναγνωστικό πεδίο που καλύπτεται από τρία γράμματα.

9. Σπάνια περίπτωση η ημιαλεξία – μονόπλευρη ανάγνωση: Διαβάζει όταν το κείμενο είναι τοποθετημένο στο δεξιό οπτικό πεδίο, όχι όμως στο αριστερό.

 Λάθη στη γραφή και στην ορθογραφία 

Στην αντιγραφή παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα. Στην αυθόρμητη γραφή ή στη γραφή με υπαγόρευση κάνουν τόσα λάθη που συνήθως επιζητούν να αποφύγουν το γράψιμο. Οι λέξεις που γράφουν είναι ακατάστατες και δυσανάγνωστες. Δεν μπορούν να τις ευθυγραμμίσουν, βάζουν κεφαλαία γράμματα ανάμεσα στα μικρά, παραλείπουν, επαναλαμβάνουν ή αντιμεταθέτουν τα γράμματα στις λέξεις. Παρουσιάζουν σύγχυση γραμμάτων στον προσανατολισμό, πχ: δ, σ, ρ. Αντιστρέφουν τα γράμματα, πχ: 3 αντί ε, β αντί θ, 9 αντί ρ, β αντί φ. Συγχέουν λέξεις που μοιάζουν οπτικά πχ: μόνος – νόμος. Καθρεπτική γραφή πχ: ωλεθ=θέλω, 12 αντί 21. Το γραπτό τους έχει πολλά ορθογραφικά λάθη. Δεν κατανοούν τις έννοιες των χρόνων, των κλίσεων, των προθέσεων, των συνδέσμων.