Ο κήπος με τα Συναισθήματα

Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων

ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ

Να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν ένα λεξιλόγιο με το οποίο θα μπορούν να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να αποκτήσουν «συναισθηματική ενσυναίσθηση», δηλαδή να κατανοούν τα συναισθήματα των συνανθρώπων τους και  να συμβάλλει θετικά στο χειρισμό των αρνητικών συναισθημάτων.

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ

• Να μάθουν τους κανόνες, τις αξίες και τις αρχές που θα τα βοηθήσουν να λειτουργούν σωστά στο κοινωνικό σύνολο
• Να ακούν και να ακολουθούν οδηγίες
• Καλλιέργεια διαλόγου
• Να ζητούν βοήθεια όταν χρειάζονται
• Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τα βασικά συναισθήματα
• Να χειρίζονται τα συναισθήματά τους
• Να βελτιώσουν την ενσυναίσθηση
• Να επικοινωνούν αποτελεσματικά μεταξύ τους και με τους ενηλίκους
• Να αναπτύξουν αυτοσεβασμό και σεβασμό απέναντι στους άλλους
• Να διαπραγματεύονται και να μεσολαβούν έτσι ώστε να αποφεύγουν προβλήματα και διαμάχες
• Να δημιουργήσουν φιλικές σχέσεις με τους συνομηλίκους
• Να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους
• Δραστηριοποίηση των μαθητών σε ομάδες
• Η ανάπτυξη των γνωστικών τους ικανοτήτων, όπως της ικανότητας να σκέπτονται, να προβλέπουν, να συγκεντρώνονται, να αξιολογούν και να επιλύουν προβλήματα
• Να αναπτύξουν ένα βασικό λεξιλόγιο συναισθημάτων (αγάπη, αισθήματα, λύπη, φόβος, θυμός, ζήλεια, χαρά, φιλία κλπ.)
• Να χρησιμοποιούν διάφορα υλικά για να κάνουν μικροκατασκευές και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους
• Να εκφράζονται με τον αυτοσχεδιασμό και τη μίμηση
• Διακλαδική προσέγγιση (Το πρόγραμμα συνδυάστηκε με φυσικό τρόπο με την αισθητική αγωγή και το μάθημα της γλώσσας)
• Ανάπτυξη  της φιλαναγνωσίας
• Να γίνουν καλοί-δημιουργικοί  ακροατές

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Επιδιώχθηκε η δημιουργία θετικών σχέσεων μεταξύ εκπαιδευτικού και παιδιών. «Η ανάπτυξη θετικών σχέσεων αποτελεί το κλειδί για την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και τα οδηγεί στην ανάπτυξη θετικής αυτοεικόνας, αυτοεκτίμησης και εμπιστοσύνης στον εαυτό τους, καθώς και στη μείωση των προκλητικών συμπεριφορών και συγκρούσεων. Ο εκπαιδευτικός, δηλαδή, σύμφωνα με τον Vygotsky, πρέπει να προσφέρει ένα υποστηρικτικό σύστημα διδακτικών καταστάσεων που προτρέπουν τα παιδιά να πετύχουν, καθώς προχωρούν σε ανώτερες νοητικές λειτουργίες (μέθοδος σκαλωσιάς). » (Κάντζου Ν., Δαμηλάκη Ρ.,Λαμπρινέα Ζ., Κανελόπουλος Γρ(2009),). Όταν εφαρμόζεται η μέθοδος της σκαλωσιάς, η γνώση οικοδομείται από τον εκπαιδευτικό και τα παιδιά μαζί και οι δυο πλευρές προσπαθούν να κατανοήσουν η μια την άλλη. Σημαντικό ρόλο παίζει ο συναισθηματικός τόνος της συναναστροφής. Όταν η σχέση των παιδιών με τον εκπαιδευτικό είναι καλή και εγκάρδια και οι προσπάθειες των παιδιών ενισχύονται θετικά, τότε η συμμετοχή τους στις δραστηριότητες αυξάνονται και προσπαθούν περισσότερο.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.Κανόνες της τάξης

v   Εικονογράφηση (Μπαβέλα Κωνσταντίνα και κάποιες εικόνες από την ΜΑΚΑΤΟΝ)

v   Παραμύθι (Η κυρία Ησυχία και η κυρία Φασαρία: «Η κυρία Φασαρία σηκώνεται κάθε πρωί και ρωτάει το μαγικό καθρέφτη της <Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου υπάρχει κάποιο παιδί ποιο έξυπνο από εμένα; Πώς υπάρχει;…. > . Ανεβαίνει στην μαγική σκούπα της και τριγυρνά έξω από τα  σχολεία και προσπαθεί να μπει μέσα στις τάξεις  για να μην αφήσει τα παιδιά να μάθουν και να γίνουν πιο έξυπνα από αυτή. Τα παιδιά, όμως, έχουν μια καλή νεράιδα την κυρία Ησυχία που βοηθά τα παιδιά να διώχνουν την  κυρία Φασαρία και να γίνονται πιο έξυπνα».)Ακολουθεί συζήτηση με έναυσμα το παραμύθι για ποιο λόγο ερχόμαστε στο σχολείο, τι κερδίζουμε, με ποιο τρόπο μαθαίνουμε καλύτερα και πώς το πετυχαίνουμε.

v   Ζωγράφισαν τους κανόνες (ομάδες των 2) σε μέγεθος Α3

v  Ανάρτηση των κανόνων στην αίθουσα

2. Εισαγωγή στον κήπο των συναισθημάτων: Προβληματισμός – έναυσμα για συζήτηση

Το περιβόλι της Χαράς και της Λύπης – Θανάσης Σάλτας

v  «Η Συναισθηματικούλα έκλαιγε   χωρίς να  ξέρει το γιατί, ώσπου γνώρισε ένα ζωγράφο που της έδειξε όλα τα συναισθήματα που όλοι έχουμε μέσα μας……»

v  Πίνακας Συναισθημάτων.Υλικά: κάρτες από τον πίνακα  συναισθημάτων (Πλωμαρίτου Β. (2009), Πρόγραμμα ανάπτυξης συναισθηματικής νοημοσύνης, εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα)

v  Συζήτηση για τα συναισθήματα και πρώτη προσπάθεια παρουσίασης με έκφραση προσώπου και στάση σώματος από την πλευρά της εκπαιδευτικού και κάποιων παιδιών που θέλησαν να περιγράψουν ή και «δείξουν» τον φοβισμένο, τον χαρούμενο, τον λυπημένο κλπ.

v  Κάθε ομάδα (4-6) είχε διαφορετικά συναισθήματα  και αφού ζωγράφισε, έκοψε και κόλλησε κάρτες συναισθημάτων γύρω από την Συναισθηματικούλα, παρουσίασε την εργασία της στις υπόλοιπες ομάδες, προσπαθώντας κάθε παιδί να εξηγήσει τα 2 ή 3 συναισθήματα που είχε επιλέξει.

3.Ο κήπος των συναισθημάτων

v  Η δραστηριότητα τα βοηθά να αντιληφθούν ότι τα συναισθήματά μας εναλλάσσονται (Κάντζου Ν. κ.ά, σελ. 28)

4. Τα συναισθήματα πηγάζουν από τον εγκέφαλο

Υλικά: Εικόνα ενός κοριτσιού, εικόνες με 3 ανθρώπινες καταστάσεις και  3 εκφράσεις του στόματος που αναφέρονται στη χαρά, την λύπη, το θυμό. (PascalEntelan & RoberBarborini, Ερευνώ και μαθαίνω το σώμα μου, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες)

Δραστηριότητες:

v  Συζήτηση για το πώς συνδέονται οι σκέψεις με τα συναισθήματα και την έκφραση του προσώπου.

v   Εργασία σε ομάδες των 2

v  Τα  παιδιά ζωγράφισαν, έκοψαν τις εικόνες (σκέψης & έκφρασης στόματος) και τις κόλλησαν στις αντίστοιχες θέσεις.

 5. Ενώνω συναίσθημα με ανθρώπινες καταστάσεις ()()

v  Υλικά: παιχνιδοκάρτες της Δεσύπρη Ε. (2009), Τα συναισθήματα, εκδ. Παπαδόπουλος.

v  Εργασία σε ομάδες των 3-4.

v  Τα  παιδιά    παρατηρούσαν την κάθε εικόνα και περιέγραφαν την κατάσταση που έβλεπαν.

v  Στη συνέχεια χρωμάτισαν, έκοψαν και κόλλησαν  καταστάσεις που προκαλούν ζήλια, θυμό, λύπη, φόβο, χαρά, ντροπή, άγχος.

6.  Πώς  νιώθω σήμερα;

Προμηθεύσαμε κάθε ομάδα (των 4 ή 5 ) δυο φωτοτυπίες που περιείχε η κάθε μια 6 κάρτες με συναισθήματα. Κάθε παιδί επέλεξε και παρουσίασε 2-3 κάρτες, προσπαθώντας με την έκφραση του προσώπου του και του σώματος  να δείξει τα αντίστοιχα συναισθήματα, αναφέροντας για ποιο λόγο κάποιος άνθρωπος μπορεί να είναι π.χ. θυμωμένος. Στη συνέχεια κόλλησε τις κάρτες του στον πίνακα συναισθημάτων. Στο τέλος τα παιδιά τοποθέτησαν ένα μανταλάκι, στην κάρτα η οποία παρουσίαζε το συναίσθημα που ένιωσαν στο τέλος της μέρας.

7. Χρησιμοποιήσαμε «το κουτί των συναισθημάτων» της τάξης (Θεοδοσάκης Δημήτριος 2011, σελ. 32) για να τοποθετούμε τις γραπτές εκφράσεις συναισθημάτων των παιδιών. Σε κάποιο χρόνο επιλογής τους διαβάσαμε τα ανώνυμα φύλλα δραστηριοτήτων. Π.χ. το κάθε παιδί έγραψε απαντώντας στην ερώτηση : α)πώς νιώθω όταν γίνεται φασαρία στην τάξη;  β) πώς νιώθω όταν υπάρχει ησυχία; γ) πώς νιώθω όταν οι άλλοι δεν με  παίζουν στην ομάδα τους;  δ)πώς νιώθω όταν διώχνω κάποιον από την παρέα μου;

8. Πες το διαφορετικά (έκφραση-δραματική τέχνη):

Τα παιδιά ενθαρρύνονται να εκφράζονται με τον αυτοσχεδιασμό και τη μίμηση. (Κάντζου Ν, κ.ά., σελ. 29)

v  Προφέρουν το όνομά τους: δυνατά, θυμωμένα, ντροπαλά,  ψιθυριστά, λυπημένα, χαρούμενα, γελαστά.

v  Πώς θα συστηνόταν; : ένας στρατιώτης, ένας κλόουν, ένας παππούς, ένας γίγαντας, μια μάγισσα, ένα παιδάκι.

9.  Ζωγραφίζω πότε ένιωσα το συγκεκριμένο συναίσθημα.

Ζωγράφισαν και έγραψαν πότε νιώθουν χαρά, αγάπη, λύπη, φόβο, θυμό.

10. Παρουσίαση βιβλίων , που περιγράφουν και διαχειρίζονται συναισθήματα,

v   Συζήτηση

v  Δραματοποίηση κάποιων βιβλίων που τους άρεσαν

v   Ζωγράφιζαν ό,τι  τους έκανε εντύπωση από το κάθε βιβλίο

v  Τα βιβλία που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια του προγράμματος ήταν:

·        Roger Hargreaves (1997),  O κύριοςΦασαρίας, εκδ. MODERN TIMES.

·        Τρέις Μορόνι (2008), Θυμός, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Τρέις Μορόνι (2008), Ζήλια, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Τρέις Μορόνι (2008), Λύπη, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.  

·        Τρέις Μορόνι (2008), Φόβος, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Τρέις Μορόνι (2008), Ευτυχία, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Τρέις Μορόνι (2008), Ευγένεια, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Τρέις Μορόνι (2008), Αγάπη εκδ. Μεταίχμιο,Αθήνα.

·        CorneliaMaudeSpelman &KathyParkinson (2009), Όταν νοιάζομαι για τους άλλους, εκδ. Παπαδόπουλος, Αθήνα.

·        JoyBerry (2011), Θέλω να με προσέχουν, εκδ. Παπαδόπουλος, Αθήνα.

·        Τοντ Παρ (2007), Δεν πειράζει να είσαι διαφορετικός, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Τρέις Μορόνι (2010), Πόσο μ’ αρέσει ο εαυτός μου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Τρέις Μορόνι (2011), Πόσο μ’ αρέσει η φιλία, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Aλίξ Καμπρέρα (2010), Το μονοπάτι του Σοφού, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Μισέλ Πικμάλ & Τομά Μπαάς (2012), Ο μικρός φιλόσοφος-Είναι άδικο!, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Μισέλ Πικμάλ & Τομά Μπαάς (2012), Ο μικρός φιλόσοφος-Δεν το έκανα εγώ!, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        DebiGliori (2011), Θα σ’ αγαπώ ό,τι κι αν γίνει, εκδ. Πατάκη, Αθήνα.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

•        Τα παιδιά έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για το πρόγραμμα και ανταποκρίθηκαν με χαρά και ενθουσιασμό στις εργασίες και τις δραστηριότητες.

•     Δημιουργήθηκε ένα κλίμα εμπιστοσύνης, αλληλοκατανόησης και αλληλοσεβασμού.

     Με την πάροδο του χρόνου τα παιδιά – σε διαφορετικό βαθμό το καθένα – έμαθαν:

•        τους κανόνες και τις αρχές που τα βοηθούν να λειτουργούν σωστά στην ομάδα της τάξης και του σχολείου

•        να κάνουν ενθαρρυντικά σχόλια για τους άλλους

•        να αναγνωρίζουν κάποια συναισθήματα

•        να περιμένουν με υπομονή τη σειρά τους και να σέβονται τον άλλον όταν μιλάει

•        την αξία της ειλικρίνειας  και του να είσαι αξιόπιστος

•        να ακούν και να ακολουθούν οδηγίες

•        να ζητούν βοήθεια όταν χρειάζονται

•        να δημιουργούν φιλικές σχέσεις με τους συνομηλίκους και τους ενήλικες

•        να εκφράζουν τα βασικά συναισθήματα με διάφορους τρόπους

•        να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα του άλλου

•        να δέχονται τη διαφορετικότητα και να δείχνουν κατανόηση στον άλλον

•        να χρησιμοποιούν στην καθημερινή επικοινωνία τους λέξεις, όπως νιώθω, αισθάνομαι, χαίρομαι, είμαι στενοχωρημένος κ.ά.

•        να συνεργάζονται

•         να επιλύουν συγκρούσεις  χρησιμοποιώντας ως γνώμονα το συναίσθημά τους

•        να αναλαμβάνουν την ευθύνη των λόγων και των πράξεων τους

•        να επιλέγουν τρόπους επικοινωνίας (ευγένεια- επίκριση- κοροϊδία – επίπληξη – απειλή- βία…), γνωρίζοντας τα αποτελέσματα και τις συνέπειες της επιλογής τους

•        ανάπτυξη  της φιλαναγνωσίας

Τέλος θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι οι δάσκαλοι των άλλων  τάξεων αλλά και οι συνάδελφοι άλλων ειδικοτήτων έδειξαν ενδιαφέρον για το πρόγραμμα και αναπτύχθηκε μια εγκάρδια,  ζεστή επικοινωνία  και δημιουργική συνεργασία μεταξύ μας  πάνω σε θέματα που αφορούσαν θέματα σχέσεων με τα παιδιά και επίλυσης συγκρούσεων και προκλητικών συμπεριφορών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

·        Κάντζου Ν., Δαμηλάκη Ρ.,Λαμπρινέα Ζ., Κανελόπουλος Γρ(2009), Ο     κήπος των συναισθημάτων, εκδόσεις Δίπτυχο, Αθήνα

·        Πλωμαρίτου Β. (2009), Πρόγραμμα ανάπτυξης συναισθηματικής νοημοσύνης, εκδόσεις  Γρηγόρη, Αθήνα

·        Θεοδοσάκης Δημήτριος (2011) «Η συναισθηματική νοημοσύνη στο σύγχρονο σχολείο», εκδ. Γρηγόρη

ΥΛΙΚΟ

·        Οι κανόνες της τάξης,  Η κυρία Φασαρία

 Η κυρία Ησυχία