από την/ον ·0 σχόλια
451346359 999963232132305 8058751752968353866 n

27 Σεπτεμβρίου 2024

Το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ συμμετέχει στη μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή γιορτή επιστήμης και έρευνας, τη Βραδιά του Ερευνητή. Στόχος των εκδηλώσεων που διοργανώνονται την τελευταία Παρασκευή κάθε Σεπτεμβρίου σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις είναι η γνωριμία του κοινού με τους ερευνητές και το επιστημονικό τους έργο.

Φέτος, στο πλαίσιο προγράμματος HORIZON της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο PICO (Physics for All), θα διοργανωθεί Βραδιά Ερευνητή, την Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2024, στο ΝΟΗΣΙΣ που συμμετέχει ως συνδιοργανωτής.

mail

 

Στόχος είναι η ενημέρωση του κοινού σε θέματα Φυσικής και Αστρονομίας, ενώ η εκδήλωση θα διεξαχθεί ταυτόχρονα σε τέσσερις χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία και Ισπανία), με τη συμμετοχή κορυφαίων Ευρωπαϊκών επιστημονικών φορέων.

Συνολικά, οι φορείς που συμμετέχουν είναι:
• Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (συντονιστής)
• Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
• Ελληνογερμανική Αγωγή
• EUROPEAN GRAVITATIONAL OBSERVATORY (EGO) Ιταλία
• ISTITUTO NAZIONALE DI FISICA NUCLEARE (INFN) Ιταλία
• Centre national de la recherche scientifique (CNRS) Γαλλία
• Ιnstitut De FisicaD’altes Energies (IFAE) Ισπανία

Κοινό θέμα της Βραδιάς, που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, θα είναι οι πολλές εφαρμογές της Φυσικής στην καθημερινή ζωή και οι σύγχρονες ανακαλύψεις της Αστρονομίας.

Πανευρωπαϊκά, η βραδιά ερευνητή διοργανώνεται σε 23 χώρες και 400 πόλεις.

Στην Ελλάδα, το PICO Project διοργανώνει βραδιά ερευνητή, εκτός από τη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα (Αστεροσκοπείο Αθηνών, Πεντέλη – Κέντρο Επισκεπτών του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Θησείο – Ελληνογερμανική Αγωγή, Παλλήνη) καθώς και στο Αστεροσκοπείο του Στεφανίου Κορινθίας.

Οι δράσεις
Η συγκεκριμένη Βραδιά Ερευνητή θα διαρκέσει από τις 17:00 έως τις 23:00 και θα περιλαμβάνει άκρως ενδιαφέρουσες δράσεις, όπως:

– Συναρπαστικά διαδραστικά πειράματα και προσομοιώσεις
– Επίδειξη εντυπωσιακών αεροδιαστημικών κατασκευών
– Δημιουργικές δραστηριότητες για μικρά παιδιά
– Συμμετοχή πολιτών σε ερευνητικά πρότζεκτ
– Κλήρωση βιβλίων
– Αστροπάρτυ παρατήρησης του πλανήτη Κρόνου με τηλεσκόπια

Οι επιμέρους δραστηριότητες διοργανώνονται από διάφορες ερευνητικές ομάδες και εργαστήρια του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ (Βαρυτικών Κυμάτων, Σχετικιστικής Αστροφυσικής, Θεωρητικής Μηχανικής και Αστροδυναμικής, ΑΤΛΑΣ (CERN), Μη-γραμμικών κυκλωμάτων και Πολυπλοκότητας, Οπτικής και Φασματοσκοπίας, Φυσικής της Ατμόσφαιρας, Νανοτεχνολογίας και Διδακτικής της Φυσικής). Επίσης, θα συμμετέχουν τρεις φοιτητικές ομάδες του ΑΠΘ με διαδραστικά πειράματα και επιδείξεις (ASAT, ΒΕΑΜ/ASTRO, PATH). Τέλος, το Τμήμα Φυσικής θα παρουσιάσει τα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά του προγράμματα σπουδών και θα ενημερώσει για τις πολλές και διαφορετικές επαγγελματικές προοπτικές που προσφέρει.

Η βραδινή παρατήρηση θα πραγματοποιηθεί με φορητά τηλεσκόπια του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης (ΟΦΑ) και με φορητά και τα ρομποτικά τηλεσκόπια του Αστεροσκοπείου ΑΠΘ.

Περισσότερες πληροφορίες για το PICO Project υπάρχουν στην ιστοσελίδα https://picoproject.gr/, ενώ το αναλυτικό πρόγραμμα της Βραδιάς του Ερευνητή είναι διαθέσιμο στην σελίδα https://picoproject.gr/researchersnight/.

Είσοδος ελεύθερη.

και στο

Μέγαρο Μουσικής

Δείτε εδώ 

προγ βρ ερ

 

Από τις 23/09 έως τις 4/10, μπορείτε να μπείτε στο #ChatLab και να μιλήσετε διαδικτυακά σε πραγματικό χρόνο, με ερευνητές και ερευνήτριες που μπορούν να λύσουν τις απορίες σας!

👉 Για να συμμετάσχετε, απλώς κλείστε το ραντεβού σας εδώ: https://researchersnight.gr/chat-lab/

και μάθετε περισσότερα για την έρευνα και την επιστήμη.

Η συμμετοχή στο Chat Lab είναι δωρεάν για όλες και όλους.
Σας περιμένουμε!

από την/ον ·0 σχόλια

Αγαπητοί γονείς,

Εάν η ελάχιστη απόσταση της κατοικίας του/της μαθητή/τριας , από τη σχολική μονάδα είναι πάνω από 3000 μέτρα, για την περίπτωση που φοιτά σε Γυμνάσιο, τότε ο/η μαθητής/τρια δικαιούται μεταφοράς με λεωφορείο.

Κατά τον υπολογισμό της απόστασης κατοικίας μαθητή/τριας – σχολικής μονάδας, λαμβάνεται υπόψη η συντομότερη και ασφαλέστερη ενδεδειγμένη πεζή διαδρομή του τόπου κατοικίας των μαθητών/τριων από την είσοδο της σχολικής μονάδας στην οποία φοιτούν.

Η διεύθυνση κατοικίας του/της μαθητή/τριας, προκειμένου να υπολογιστεί η απόσταση αυτής από τη σχολική μονάδα, πιστοποιείται με προσκόμιση λογαριασμού κοινής ωφέλειας (ηλεκτροδότησης, ύδρευσης, φυσικού αερίου, σταθερής τηλεφωνίας) ή τελευταίο εκκαθαριστικό στο όνομα του κηδεμόνα του μαθητή ή του κατά νόμο επιτρόπου αυτού. Υπεύθυνες δηλώσεις φιλοξενίας δεν γίνονται δεκτές.

Αν νομίζετε πως το παιδί σας δικαιούται μεταφοράς με λεωφορείο,παρακαλούμε, να προσκομίσετε μέχρι την Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου την αίτηση που θα βρείτε στον σύνδεσμο παρακάτω https://docs.google.com/document/d/19YqUeRCQDXoMPmN56Nx1yPsMO8gcKNfa/edit?usp=sharing&ouid=114541674494990906206&rtpof=true&sd=true

(κατεβάστε το αρχείο, συμπληρώστε τα στοιχεία και αποστείλλετε την αίτηση στο email του σχολείου: mail@1gym-pylaias. thess.sch.gr)

 

από την/ον ·0 σχόλια

Το πάθημα που είχε το Κολλητήρι και το μάθημα που πήρε!


Μετάβαση στο scratch.mit.edu.

Εργασία μαθήτριας Α΄ Γυμνασίου στο μάθημα της Πληροφορικής: animation με scratch:   “Phishing  ή αλλιώς το ψάρεμα στο διαδίκτυο!”

από την/ον ·0 σχόλια

Τις τελευταίες ημέρες, η σκόνη από την έρημο Σαχάρα καλύπτει τον ουρανό πάνω από την Ευρώπη, από την Βόρεια Αφρική μέχρι την Εσθονία. Η εικόνα που ακολουθεί λήφθηκε την 1η Απριλίου από τον δορυφόρο Sentinel3 και δείχνει νέφη σκόνης να διασχίζουν τη Μεσόγειο προς την Ελλάδα:

Ακολουθεί ο χάρτης σκόνης αυτή τη στιγμή (2/4 και ώρα 3μμ) πάνω από την Ελλάδα από το meteo.gr:

Τα επίπεδα ποιότητας του αέρα στην Ελλάδα απεικονίζονται σε πραγματικό χρόνο στον χάρτη που βρίσκεται ΕΔΩ

πηγή: https://twitter.com/CopernicusEU/status/1775101789617922459

από την/ον ·0 σχόλια

… την Δευτέρα 8 Απριλίου 2024

Δείτε live την ολική έκλειψη Ηλίου στη Βόρεια Αμερική στις 8 Απριλίου «με τα μάτια της NASA»:

Εναλλακτικά μπορείτε να επιλέξετε το timeandate:

ή από το Τέξας (McDonald Observatory, Lake Buchanan):

 

ή το National Solar Observatory (NSO)

 

(νεώτερη ενημέρωση 4/4/2024)
Βέβαια το ζητούμενο είναι ο ουρανός να μην είναι συννεφιασμένος και να μην βρέχει κατά την διάρκεια της έκλειψης. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε την σημερινή πρόβλεψη της νέφωσης πάνω από το μονοπάτι της ολικότητας (προς το παρόν δεν είναι και τόσο αισιόδοξη):

 

 

The Latest Weather Forecast along the Total Solar Eclipse Path

Μια έκλειψη ηλίου συμβαίνει όταν η Σελήνη παρεμβάλλεται ακριβώς ανάμεσα στον ήλιο και τη Γη, αποκλείοντας μέρος ή όλο το φως του:

Σκιά (Umbra) και Παρασκιά (Penumbra) κατά την έκλειψη ηλίου: Οι περιοχές της Γης που βρίσκονται εντός της σκιάς της σελήνης έχουν ολική έκλειψη Ηλίου. Αυτές που βρίσκονται στην παρασκιά έχουν μερική έκλειψη Ηλίου

Η ολική έκλειψη του Ηλίου στις 8 Απριλίου χαρακτηρίζεται ως το σημαντικότερο αστρονομικό γεγονός του 2024. Θα είναι ορατή μόνο στη Bόρεια Αμερική. Θα δημιουργηθεί ένας διάδρομος από το Μεξικό, προς τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Θα ξεκινήσει από τον Ειρηνικό, θα περάσει στο Μεξικό και στη συνέχεια θα διασχίσει το Τέξας σε μια βορειοανατολική πορεία μέσω 15 Πολιτειών, προτού κατευθυνθεί πάνω από τον Καναδά και τον Βόρειο Ατλαντικό. Στην Ευρώπη η έκλειψη θα είναι ορατή μερικώς, κατά τη δύση του ηλίου σε περιοχές της Ισλανδίας, της Ιρλανδίας, της Βρετανίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.

Παρακολουθήστε επίσης την διαδρομή της έκλειψης ΕΔΩ:https://go.nasa.gov/eclipseexplorer

Η μέγιστη διάρκεια της έκλειψης θα είναι 4 λεπτά και 28,13 δευτερόλεπτα στην περιοχή του Μεξικού και το μέγιστο πλάτος του μονοπατιού της ολικότητας θα είναι 198 χιλιόμετρα. Η στιγμή της μέγιστης έκλειψης θα συμβεί στις 21:17:18 ώρα Ελλάδας, με τον Ήλιο να βρίσκεται 69,8 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα στις επαρχίες Durango και Coahuila στο Μεξικό.

Το φαινόμενο αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους επιστήμονες, προκειμένου να διεξάγουν διάφορα πειράματα. Έτσι, οι Dittrich et al σχεδιάζουν μια ακριβέστερη επανάληψη της μέτρησης του Arthur Eddington [Modern Eddington Experiment 2024]. Υπενθυμίζεται ότι, το αρχικό πείραμα έγινε για πρώτη φορά κατά την ολική έκλειψη ηλίου το 1919 από ομάδα επιστημόνων υπό την καθοδήγηση του Eddington στις ακτές της Αφρικής, η οποία εξέτασε τη θεωρία της σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Λίγο μετά την λήξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, ο Eddington ταξίδεψε στο νησί Príncipe κοντά στην Αφρική, στον Ατλαντικό ωκεανό, για να παρατηρήσει την έκλειψη Ηλίου της 29 Μαΐου 1919. Κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης φωτογράφησε τους αστέρες που φαίνονταν δίπλα στον Ήλιο. Σύμφωνα με την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, οι θέσεις των αστέρων δίπλα στον Ήλιο θα φαίνονταν ελαφρώς μετατοπισμένες. Το μέγεθος αυτής της μετατόπισης αποδεικνύει την πρόβλεψη της θεωρίας ότι το βαρυτικό πεδίο του Ήλιου αλλάζει την γεωμετρία του χωροχρόνου στη γειτονιά του, γεγονός που δημιουργεί την αίσθηση ότι το φως «καμπυλώνεται» από το βαρυτικό πεδίο του Ήλιου.

Σχηματική περιγραφή των μετρήσεων «καμπύλωσης του φωτός», από την αποστολή του Eddington, κατά τη διάρκεια της ηλιακής έκλειψης στις 29 Μαΐου του 1919. Η εικόνα αυτή δημοσιεύθηκε στις 22 Noεμβρίου 1919 στην εφημερίδα Illustrated London News.

Όμως οι επιστήμονες σχεδιάζουν κι άλλα πειράματα που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια της έκλειψης, για τα οποία μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ:Γιατί η NASA θα εκτοξεύσει τρεις πυραύλους κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης (ένας σημαντικός επιστημονικός στόχος είναι η κατανόηση του πώς η ξαφνική πτώση του ηλιακού φωτός επηρεάζει την ατμόσφαιρα της Γης – πώς επηρεάζεται το όριο μεταξύ της ανώτερης και κατώτερης ατμόσφαιρας της Γης, την ιονόσφαιρα)
ή ΕΔΩ:These Cold War–Era Jets Will Chase the Eclipse to Uncover the Sun’s Mysteries ή να δείτε το βίντεο που ακολουθεί:

Από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών ο Δρ. Κώστας Τζιότζιου, ερευνητής Ηλιακής Φυσικής και η Δρ. Φιόρη –Αναστασία Μεταλληνού Διαστημική Φυσικός από το Κέντρο Επισκεπτών Θησείου, θα παρατηρήσουν την έκλειψη από το San Antonio του Τέξας και από το Durango του Μεξικού αντίστοιχα. Στην Αμερικανική Ήπειρο θα είναι και οι: Αριστείδης Βούλγαρης, κυνηγός εκλείψεων / Αδριανός Γολέμης, γιατρός της ESA / Αντώνης Φαρμακόπουλος, αστροφωτογράφος / Θανάσης Οικονόμου καθηγητής του Πανεπιστημίου του Chicago / Κοσμάς Γαζέας, αστροφυσικός του ΕΚΠΑ και πολλoί ακόμη αστροφωτογράφοι και μέλη συλλόγων ερασιτεχνών αστρονόμων από όλη την Ελλάδα.
Στο Durango του Μεξικού, όπου θα βρίσκονται με μέλη της Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης «Διόσκουροι» η έκλειψη ξεκινά στις 08/04/2024 στις 10:55 και τελειώνει στις 13:36, έχοντας διάρκεια συνολικά 2 ώρες και 41 επτά. Η ολικότητα, κατά την οποία παρατηρούμε εντελώς σκοτεινό τον ηλιακό δίσκο, διαρκεί 3 λεπτά και 47 δευτερόλεπτα. Το μέγιστο της έκλειψης θα παρατηρηθεί στις 12:14.

πηγή : Physicsgg.gr

από την/ον ·0 σχόλια

Γιατί λέμε ψέματα την πρωταπριλιά;

 

Γιατί λέμε ψέματα την πρώτη μέρα του Απρίλη;

Από πού κατάγεται το έθιμο αυτό;

Ποιοι το είχαν πρώτοι;

Ποιοι το δανείστηκαν ίσως και πώς το μεταποίησαν;

Λέμε ψέματα για να γελάσουμε. Λέμε ψέματα γιατί επιβάλλεται. Λέμε ψέματα γιατί το έχουμε σε καλό να «γελούμε», δηλαδή να «ξεγελούμε» να κοροϊδεύουμε κάποιον. Γιατί άραγε; Λέγεται οτι αυτός που «ξεγελάει» «θα του πάνε καλά τα πράγματα», «θα έχει τύχη»..   Λέμε ψέματα για να «γελάσουμε» και να διώξουμε τον χειμώνα. Είναι γνωστή η παροιμία: «Ο Απρίλης κι αν χιονίσει καλοκαίρι θα μυρίσει». Ο Απρίλης ανοίγει ουσιαστικά την Άνοιξη. Ονομάστηκε έτσι από το Λατινικό aperio, που σημαίνει ανοίγω, που σημαίνει οτι ανοίγουν τα πάντα― τα δένδρα, τα λουλούδια, ο καιρός. Έχει όμως και ο Απρίλης τις αναποδιές του, όπως και «ο γδάρτης Μαρτης και παλουκοκάφτης». Λένε αλλού: «Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια και τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ μην κάψεις τα καρούλια» (τα καρούλια του αργαλειού, ήταν το τελευταίο ξύλινο πράγμα που θα σκεφτόταν να κάψουν). Όπως αναφέρει η Ε. Σκουτέρη –Διδασκάλου (στο κείμενο «Πώς σκόρπισαν τα ψέματα στον κόσμο όλο»), λέμε ψέματα, γιατί «πρωταπριλιά γεννήθηκε ο Ισκαριώτης και όσοι γεννιούνται εκείνη τη μέρα λέγεται οτι είναι ψεύτες και κλέφτες και ξου ξου να φύγει το κακό», για να είναι οι σοδειές καλές, («γιατί του Απρίλη τα νερά του φτωχού τα πλούτη» ή αλλού «του Απρίλη η βροχή, κάθε κόμπος και φλουρί» ), γιατί «το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς είναι θεραπευτικό», γιατί τελειώνουν οι προμήθειες, και φτάσαμε στο αμήν, γιατί «Απρίλης γρίλης τιναχτοκοφίνης» λένε. Τινάζουν τα κοφίνια όπου φυλάνε το στάρι και το κριθάρι της χρονιάς για να πάρουν και το τελευταίο σπυρί. Γιατί βγαίνουν τα κοπάδια στα βουνά και «ψηλά η Αφροδίτη, το καλύτερο άστρο αποσπερίτης και αυγερινός του ζευγά το άστρο που οδηγεί τα αστέρια στις καλύτερες ουράνιες βοσκές». Γιατί ο κούκος φωνάζει πως έφτασε η άνοιξη…

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·0 σχόλια
olo1

 

 

Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει ότι στην καρδιά της Ευρώπης του Μεσοπολέμου, παρά τον Διαφωτισμό και τον πολύ αναπτυγμένο ανθρωπιστικό και επιστημονικό πολιτισμό της, θα κυριαρχούσαν οι ρατσιστικές θεωρίες περί «αρίας φυλής», που θα οδηγούσαν στην «τελική λύση» της εξόντωσης εκατομμυρίων Ευρωπαίων; Κι όμως, αυτό ακριβώς συνέβη με το Ολοκαύτωμα: μια πρωτοφανής μαζική θανατοπολιτική που δεν αφορούσε εδαφικές ή πολεμικές διεκδικήσεις, αλλά στόχος της ήταν η επιλεκτική γενοκτονία των «υπανθρώπων» στο όνομα της φυλετικής καθαρότητας.

Με αφορμή την Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου, θα εξετάσουμε τις προϋποθέσεις για τη μετατροπή της βιοπολιτικής σε μαζική θανατοπολιτική και της ορθολογικής τεχνοεπιστήμης σε φονικό εργαλείο στα χέρια της ναζιστικής εξουσίας.

Η εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης αποτελεί το πιο απτό -αλλά κάθε άλλο παρά μοναδικό- παράδειγμα του πόσο εύκολα μπορεί η ορθολογική σκέψη να διαβρωθεί από μια ολοκληρωτική ιδεολογία, ικανή να μετατρέπει τη συνήθως επωφελή για τους ανθρώπους τεχνοεπιστήμη σε ανθρωποκτόνο τεχνολογία.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·0 σχόλια
sun
Ο Ήλιος μας υποδέχεται το νέο έτος με μια πολύ δυνατή έκλαμψη, κατηγορίας Χ5, την εντονότερη του κύκλου 25 μέχρι στιγμής, αλλά και την εντονότερη από το 2017.
Ήδη παρουσιάστηκαν προβλήματα στις ραδιοεπικοινωνίες στον Ειρηνικό ωκεανό, ενώ δεν αποκλείεται η έκλαμψη να συνοδευτεί από εκτίναξη στεμματικου υλικού (CME), χωρίς να κατευθύνεται προς τη Γη.
Η έκλαμψη προήλθε από την ενεργή περιοχή ΑR 3536 που μόλις (ξημερώνει πρωτοχρονιά) ξεπρόβαλλε από το ανατολικό χείλος του Ήλιου.

Καλή χρονιά!!!

από την/ον ·0 σχόλια

Και νάμαστε πάλι, στον πρώτο μήνα του έτους, στον Γενάρη… Ή αλλιώς, στον Ιανουάριο, που πήρε το όνομά του, από τον ρωμαϊκό θεό Ιανό.. Ο θεός της αρχής και του τέλους. Ο θεός – επόπτης της κάθε κρίσιμης καμπής: στο χρόνο, στη ζωή. Ο θεός με τα δυό πρόσωπα. Έτσι τον παρίσταναν οι Ρωμαίοι. Το άγαλμά του στις πύλες της Ρώμης, κοίταζε με το ένα πρόσωπο στην έξοδο, και το άλλο προς την είσοδο της πόλης. Κοίταζε δηλαδή και προς τα πίσω και προς τα εμπρός. Όχι όμως μόνο στο χώρο, αλλά και στο χρόνο. Αντίκρυζε ταυτόχρονα και το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Σε μερικές αναπαραστάσεις, στο χέρι του κρατούσε ένα κλειδί. Μ’ αυτό άνοιγε τις Πύλες της Ρώμης, αλλά και του καινούριου χρόνου. Άλλες φορές τον παρίσταναν να κρατάει στο δεξί του χέρι τον αριθμό 300 και στο αριστερό του τον αριθμό 65. Δηλαδή τις 365 μέρες του έτους.

Αρχικά, η Πρωτοχρονιά ήταν η πρώτη Μαρτίου. Μετατέθηκε στην πρώτη Ιανουαρίου από τον Νουμά τον Πομπίλιο, που οργάνωσε το ημερολόγιο με βάση την ηλιακή τροχιά. Πραγματικά, τότε ο Ήλιος βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Είναι η στιγμή, που ο Ήλιος βρίσκεται σε τέτοια θέση, που οι ευεργετικές ακτίνες του, όλο και λιγότερες ώρες φωτίζουν τη Γη. Από τις 22 Σεπτεμβρίου, την φθινοπωρινή ισημερία, οι μέρες όλο και μικραίνουν. Και στα μέσα του Δεκέμβρη νομίζεις, οτι ο Ήλιος πάει να χαθεί ολότελα. Μέχρι το χειμερινό ηλιοστάσιο, στις 22 Δεκεμβρίου, που ο Ήλιος «ξαναγεννιέται». Μετά τις 22 Δεκεμβρίου, οι μέρες αρχίζουν και μεγαλώνουν και το σκοτάδι να υποχωρεί. (Γι αυτό και οι Πέρσες, που είχαν μελετήσει τα ουράνια φαινόμενα, τοποθέτησαν τη μεγάλη γιορτή του ηλιακού τους θεού, του Μίθρα στις 25 Δεκεμβρίου).


Έτσι, λοιπόν, η Πρωτοχρονιά τοποθετείται στην πρώτη Ιανουαρίου, τότε που είναι και η γέννηση του φωτός, η γέννηση του Ήλιου. Το φως κερδίζει τη μάχη. Φως σημαίνει ζωή, σημαίνει ελπίδα, είναι το στοιχείο του καλού στη ζωή μας. Η περίοδος, ωστόσο, της κρίσιμης καμπής στη ζωή του Ήλιου, δεν ορίζεται μόνο από την 1η Ιανουαρίου. Τρείς είναι στην ουσία, οι γιορτές που την ορίζουν, και φορτίζουν με νόημα, σημεία που έχουν ενδιαφέρον. Είναι τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια. Τα λαϊκά έθιμα που εντοπίζονται στην περίοδο του Δωδεκαήμενου (όπως ονομάζεται το διάστημα απο τα Χριστούγεννα μέχρι τα Θεοφάνια), εκφράζουν, με τον ένα ή άλλο τρόπο, την έννοια του τέλους και της αρχής. Διερμηνεύουν την αγωνία, που κατέχει τον άνθρωπο μπροστά στο τέλος μιας περιόδου της ζωής του, της χρονιάς που πέρασε, και της χρονιάς που έρχεται.
unnayumhhedΤα έθιμα της Πρωτοχρονιάς χωρίζονται σε κείνα που συνδέονται με το τέλος και σε κείνα που συνδέονται με την αρχή. Το τέλος δηλώνεται με την κατάλυση της καθιερωμένης τάξης. Όλα γυρίζουν τα πάνω κάτω. Μεταμφιέζονται, και οι άνδρες γίνονται γυναίκες και οι γυναίκες άνδρες, ο λαός εμπαίζει τους άρχοντες, διακωμωδούνται τα πάντα. Γλέντια, αθυροστομίες, τα πάντα καταρρέουν. Αυτό άλλωστε σημαίνει το τέλος. (Μήπως το καρναβάλι που γίνεται στο χωριό μου, την Εράτυρα, αλλά και γενικά σε διάφορα μέρη της Ελλάδας -Δυτική Μακεδονία πχ- έχει τέτοιες απαρχές;)

Η αρχή, αντίθετα, δηλώνεται με την αποκατάσταση της τάξης και των καθιερωμένων σχέσεων. Έτσι, για να τονισθεί η επαναφορά, δώρα ανταλλάσσονται, και ευχές. Και όπως λέγεται, «κάθε κατεργάρης στον πάγκο του», οι ευχές και τα δώρα είναι καθορισμένα ανάλογα με την περίπτωση. Έτσι ξαναορίζονται οι σχέσεις. Άντρες προς γυναίκες, παιδιά προς γονείς, βαφτιστικοί προς νονούς συμπέθεροι προς συμπέθερους, κουμπάροι προς κουμπάρους κλπ.
Και για να πάμε και εμείς στο δικό μας πάγκο,
Καλή Χρονιά σε όλες και όλους,
και στο σχολείο μας επίσης,

Ε. Πάτκου

Κάλαντα (Λύτρας)

 

 

βιβλ. “Τα Λαογραφικά” Άλκης Κυριακίδου- Νέστορος