Τις τελευταίες δεκαετίες οι διάφοροι ειδικοί που ασχολούνται με το πρόβλημα του καπνίσματος τονίζουν πως όλοι οι υπεύθυνοι πολίτες έχουμε το καθήκον να καταβάλουμε προσπάθειες να πείσουμε τους νέους ώστε να μην γίνουν καπνιστές ή αν έχουνε ήδη ξεκινήσει το κάπνισμα να το σταματήσουν αμέσως.
Βέβαια το να πείσει κάποιος τους νέους να αποφύγουν το κάπνισμα δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Κάθε άλλο μάλιστα. Αρκεί να αναλογιστούμε τις αρνητικές επιδράσεις που δέχονται οι νέοι από το περιβάλλον τους σε σχέση με το τσιγάρο. Πρώτα από όλα ποιοι άραγε θα μπορούσαν να πείσουν τους νέους να μην καπνίσουν; Μήπως οι γιατροί μας; Αστεία υπόθεση αν αναλογιστούμε ότι σαν χώρα έχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό γιατρών καπνιστών. Μήπως όμως οι δάσκαλοι και οι καθηγητές θα μπορούσαν να παίξουν αυτό το ρόλο; Κάθε άλλο! Ας μην ξεχνάμε ότι οι πλειοψηφία των εκπαιδευτικών είναι συστηματικοί καπνιστές και φυσικά καπνίζουν μπροστά στους μαθητές τους.
Αν πάμε μάλιστα στο στενό οικογενειακό περιβάλλον των νέων ότι αποτελεί τον υπ’ αριθμό ένα παράγοντα της αρνητικής επίδρασης των νέων στο κάπνισμα. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η χώρα μας έρχεται Τρίτη στον κόσμο σε κατά κεφαλή κατανάλωση τσιγάρων μετά την Κύπρο και την Κούβα. Από πού λοιπόν να παραδειγματιστεί ο νέος και να πειστεί να μην καπνίζει; Από την άλλη οι νέοι μας από πολύ μικρή ηλικία βομβαρδίζονται συνεχώς και μάλιστα με προκλητικό τρόπο από κάθε μορφής διαφήμισης του τσιγάρου. Οι διαφημίσεις αυτές είναι πολύ προσεκτικά διαλεγμένες και δείχνουν μόνο την είσοδο στον «μαγικό κόσμο» της απόλαυσης του καπνίσματος.
Καμιά όμως διαφήμιση δε δείχνει τα αποτελέσματα του καπνίσματος.. εξάρτηση, καρκίνος, σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του εμβρύου κατά τη διάρκεια της κύησης, οικονομικό βάρος, θάνατος. Ο σκοπός της διαφήμισης είναι να αρχίσει κάποιος το κάπνισμα, διότι μετά οι εκπρόσωποι των καπνοβιομηχανιών νιώθουν ασφαλείς καθώς γνωρίζουν ότι η διακοπή του καπνίσματος είναι πολύ δύσκολο να συμβεί. Έχει αποδειχθεί ότι αν κάποιος δεν αρχίσει το κάπνισμα μέχρι τα 18, τότε οι πιθανότητες είναι ότι δεν θα αρχίσει το κάπνισμα ποτέ. Γι’ αυτό και ο στόχος των διαφημίσεων είναι κυρίως τα παιδιά μεταξύ 12 και 18 χρονών. Από αυτούς που αρχίζουν το κάπνισμα το 90% είναι παιδιά! Αν λάβουμε υπόψη μας επίσης της απάνθρωπες συνθήκες ζωής μέσα στις οποίες ζουν οι σύγχρονοι νέοι, ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα τους και οι οποίες επιτείνουν την τάση των νέων για καταφυγή σε διαφόρων μορφών εξαρτήσεις, μπορούμε να συμπεράνουμε πόσο δύσκολο είναι πραγματικά να ανταποκριθούν θετικά οι νέοι σε κάθε μορφής αντικαπνιστική εκστρατεία.
Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της αντικαρκινικής εκστρατείας έχει επικράτηση σαν συνήθεια μεταξύ των ειδικών που ασχολούνται με το πρόβλημα του καπνίσματος να αναφέρονται κατά κύριο λόγο στις βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα στον ανθρώπινο οργανισμό. Τονίζεται ιδιαίτερα το γεγονός ότι το κάπνισμα αποτελεί την κύρια αιτία για πρόκληση πολλών ειδών καρκίνου και ιδιαίτερα του καρκίνου του πνεύμονα, των καρδιαγγειακών παθήσεων και ιδιαίτερα στηθάγχης και εμφράγματος, πως προκαλεί γάγγραινα στα πόδια, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και άλλα. Μάλιστα για μεγαλύτερη έμφαση ανακοινώνονται διάφορα τρομακτικά νούμερα όπως π.χ. ότι 500.000.000 άνθρωποι αναμένεται ότι θα οδηγηθούν στο θάνατο τα επόμενα 30 χρόνια εξαιτίας του τσιγάρου ή ότι στην Ελλάδα κάθε χρόνο πεθαίνουν 15 με 20 χιλιάδες άνθρωποι εξαιτίας του τσιγάρου.
Αυτή όμως η εκφοβιστική τακτική στην πράξη αποδεικνύεται ότι έχει μηδαμινά αποτελέσματα και απήχηση στους νέους. Οι νέοι λίγο ή πολύ είναι ενημερωμένοι για τους κινδύνους του καπνίσματος και ξέρουν ότι είναι πολύ πιθανόν να έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους εξαιτίας του τσιγάρου, Παρόλα αυτά καπνίζουν συστηματικά. Άλλωστε, όπως παραδέχονται και οι ψυχολόγοι η γνώση – ενημέρωση για κάτι δεν ισοδυναμεί πάντα με την ανάλογη υιοθέτηση στάσης και συμπεριφοράς. Οι νέοι αρέσκονται να ρισκάρουν, αψηφούν τον κίνδυνο, δεν διανοούνται να σκεφτούν τον θάνατο και ούτε τους απασχολεί το γεγονός ότι καπνίζονται θα μειώσουν κατά 10 χρόνια το μήκος της ζωής τους.
Εκείνο που σίγουρα χρειάζονται οι νέοι είναι το θετικό και έμπρακτο παράδειγμα των μεγαλυτέρων τους και ιδιαίτερα των γονιών και των εκπαιδευτικών τους. Επιπλέον έχουν ανάγκη από συνεχή φροντίδα, ενδιαφέρον και ψυχολογική στήριξη. Έχουν ανάγκη να μοιραστούν αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο τους επικοινωνώντας ουσιαστικά με τους γονείς και τους δασκάλους τους. Γι’ αυτό αν θέλουμε πραγματικά να βοηθήσουμε τους νέους να σταθούν στα πόδια τους και να είναι ανθεκτικοί απέναντι στις διάφορες επιρροές θα πρέπει: να τους προσφέρουμε ευκαιρίες να αξιοποιήσουμε δημιουργικά τον ελεύθερο τους χρόνο με ενδιαφέρουσες γι’ αυτά ενασχολήσεις, να επιδοκιμάζουμε πιο πολύ τις προσπάθειες τους στο να πετύχουν κάτι παρά το αποτέλεσμα των προσπαθειών τους, να δημιουργούμε τις κατάλληλες συνθήκες και ευκαιρίες ώστε αυτά να νιώθουν ότι είναι χρήσιμα στην οικογένεια και στην κοινωνία. Και να αναπτύξουμε μαζί τους διάλογο για τις βλαβερές συνέπειες των εξαρτησιογόνων ουσιών στην υγεία και την συμπεριφορά τους.
Επιπλέον ένας αποτελεσματικός τρόπος να ευαισθητοποιηθούν οι νέοι για το πρόβλημα του καπνίσματος είναι να τους δώσουμε να καταλάβουν ότι καπνίζοντας γίνονται ισόβιοι πελάτες των διαφόρων καπνοβιομηχανιών οι οποίες εκμεταλλεύονται κα τα κόρων τις νεανικές και παρορμητικές ψυχούλες. Πόσο ελεύθερος πράγματι, πόσο πολέμιος του κατεστημένου και πόσο έξυπνος μπορεί να θεωρηθεί ένας νέος που πιάνεται κοροΐδο της καπνιστικής βιομηχανίας και γίνεται δούλος μιας εξάρτησης που καταστρέφει την ποιότητα ζωής και την υγεία του.
Παράλληλα οι νέοι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το κάπνισμα αποτελεί και ένα πολύ σοβαρό θέμα ηθικής τάξης. Δεν μπορεί ελαφρά τη καρδία ο κάθε καπνιστής να επηρεάζει παθητικά την υγεία του συνανθρώπου του και ιδιαίτερα των μικρών παιδιών. Δεν μπορεί να καπνίζει στα λεωφορεία, στα ασανσέρ, στις δημόσιες υπηρεσίες και γενικά στους κλειστούς χώρους απολαμβάνοντας ο ίδιος το προϊόν της εξάρτησης του και παράλληλα να αδιαφορεί για τους παθητικούς καπνιστές. Ας μην ξεχνάμε ότι ο καρκίνος του πνεύμονα σκοτώνει επίσης πολλούς παθητικούς καπνιστές. Σε άλλες χώρες και ειδικά στην Αμερική η νομοθεσία που προστατεύει τους παθητικούς καπνιστές είναι αυστηρότατη μέχρι και φασιστική! Ο καπνιστής έχει οπωσδήποτε τα δικαιώματα του και πρέπει να γίνονται σεβαστά και σε κάθε πολιτισμένη και δημοκρατική χώρα. Έχει όμως και μεγάλες ευθύνες απέναντι στους παθητικούς καπνιστές τους οποίους πρέπει να σέβεται. Αυτό θα πρέπει να καταλάβουν και οι νεαροί μη καπνιστές και να διεκδικούν με πείσμα το δικαίωμα τους στην υγεία, δικαίωμα που εξαρτάται άμεσα από την έκθεση τους στον καπνό των καπνιστών.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι οι κύριες κατευθύνσεις όλων των προσπαθειών για ευαισθητοποίηση των νέων στο θέμα του καπνίσματος θα πρέπει να στραφούν:
α) στη θετική στάση και συμπεριφορά των μεγαλυτέρων τόσο μέσα στο σπίτι όσο και στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο
β) στη διαφώτιση των νέων για την προκλητική εκμετάλλευση τους από τις πολυεθνικές καπνοβιομηχανίες και
γ) στη συνειδητοποίηση από την μεριά των νέων της μεγάλης ηθικής ευθύνης των καπνιστών απέναντι στους παθητικούς καπνιστές και τις τραγικές συνέπειες που συνεπάγεται το κάπνισμα για την υγεία τους.
ΚΑΡΑΝΙΚΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
Δ/ΝΣΗ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
