Εισαγωγή

Λατινική Αμερική ονομάζεται το νότιο τμήμα της αμερικανικής ηπείρου, δηλαδή οι χώρες που βρίσκονται νότια του Μεξικού. Ανακαλύφθηκε από τον Αμέριγκο Βεσπούκι (Amerigo Vespucci, 1454 – 1512 μ.Χ.), στην υπηρεσία της Ισπανίας. Κατοικούμενη τότε από τους λεγόμενους Προκολομβιανούς πολιτισμούς (Ίνκας, Μάγιας, Αζτέκοι και άλλοι), η Νότια ή Λατινική Αμερική εξερευνήθηκε, αποικήθηκε και κατακτήθηκε, για εκατονταετίες από τους Ισπανούς και τους Πορτογάλους, οι οποίοι με αιματηρούς πολέμους εξάλειψαν τελείως τους Προκολομβιανούς πληθυσμούς και δημιούργησαν μια σειρά από νέα κράτη. Ως αποτέλεσμα, οι σημερινοί Νοτιοαμερικανοί μιλούν κυρίως ισπανικά ή πορτογαλικά, διατηρώντας την ιβηρική κουλτούρα.

Γεωγραφική τοποθέτηση

Οι επικρατέστερες ζώνες χωρών της Λατινικής Αμερικής, σύμφωνα με τα κριτήρια των περισσοτέρων αναλυτών (πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών κ.λπ.) είναι οι ακόλουθες έξι:
• Ζώνη Μεξικού – Κεντρικής Αμερικής. Στη ζώνη αυτή περιλαμβάνονται το Μεξικό καθώς και όλες οι χώρες της Κ. Αμερικής με νοτιότερη αυτή του Παναμά.
• Ζώνη Καραϊβικής. Σ΄ αυτή περιλαμβάνονται μόνο οι χώρες της Καραϊβικής θάλασσας.
• Ζώνη των Άνδεων. Σ΄ αυτή περιλαμβάνονται η Κολομβία, το Περού, ο Ισημερινός και η Βολιβία.
• Ζώνη μη τροπική Ν. Αμερικής. Σ΄ αυτή περιλαμβάνονται η Χιλή, η Αργεντινή, η Ουρουγουάη και η Παραγουάη.
• Ζώνη ανατολικής Βραζιλίας. Σ΄ αυτή περιλαμβάνεται μόνο η ανατολική Βραζιλία.
• Ζώνη εσωτερική ηπειρωτική (Ν. Αμερικής), όπου σ’ αυτή περιλαμβάνεται όλη η υπόλοιπη Βραζιλία.

Βραζιλία

Η Βραζιλία καταλαμβάνει μία τεράστια έκταση στην ανατολική ακτή και την ενδοχώρα της Νότιας Αμερικής, συνορεύοντας με όλες τις χώρες της ηπείρου, εκτός από τη Χιλή και το Εκουαδόρ: Νότια με την Ουρουγουάη, νοτιοδυτικά με την Αργεντινή και την Παραγουάη, δυτικά με το Περού και τη Βολιβία, βορειοδυτικά με την Κολομβία, και βόρεια με τη Βενεζουέλα, το Σουρινάμ, τη Γουιάνα και τη Γαλλική Γουιάνα. Το μέγεθος, το ανάγλυφο, το κλίμα και οι φυσικοί πόροι κάνουν τη Βραζιλία γεωγραφικά πολυδιάστατη. Είναι η πέμπτη χώρα σε έκταση παγκόσμια, μετά τη Ρωσία, τον Καναδά, την Κίνα και τις ΗΠΑ, και η τρίτη στην Αμερική, με συνολική έκταση 8.511.965 τετρ. χλμ.

Κοινωνική τοποθέτηση

Η Βραζιλία κατοικούνταν για τουλάχιστον 10.000 έτη από τους ημινομαδικούς ιθαγενείς πληθυσμούς προ των πρώτων πορτογαλικών κατακτητών, που μπήκαν στη χώρα υπό την ηγεσία του Πέδρο Άλβαρες Καμπράλ στις 22 Απριλίου 1500. Η πηγή εργατικού δυναμικού της αποικίας ήταν αρχικά οι υποδουλωμένοι ινδιάνοι, και μετά από 1550, κυρίως Αφρικανοί δούλοι. Η δουλεία καταργήθηκε οριστικά το 1888, μέσω του "χρυσού νόμου", δημιουργημένου από την πριγκίπισσα Ιζαμπέλ, και η εντατική ευρωπαϊκή μετανάστευση δημιούργησε τη βάση για την εκβιομηχάνιση. Το 1815 η πορτογαλική αυτή αποικία μετονομάσθηκε σε Βασίλειο και στις 13 Μαΐου του 1822 ο Δον Πέδρο, τελευταίος γιος του Βασιλέως Ιωάννη Στ΄ της Πορτογαλίας, ανέλαβε Αυτοκράτωρ της Βραζιλίας. Στις 7 Σεπτεμβρίου 1822 ανακήρυξε την ανεξαρτησία της χώρας και ίδρυσε μια "Συνταγματική Αυτοκρατορία κληρονομικής ισχύος" (κοινοβουλευτική μοναρχία). Το 1831 παραιτήθηκε και, εννέα χρόνια αργότερα, ο 14χρονος γιος του Πέδρο ανέλαβε δεύτερος Αυτοκράτορας της Βραζιλίας. Η μοναρχία καταργήθηκε οριστικά το 1889. Η βραζιλιάνικη δημοκρατία αντικαταστάθηκε με δικτατορίες τρεις φορές – το 1930-1934 και το 1937-1945 κάτω από τον Ζετούλιο Βάργκας, και το 1964-1985 υπό εναλλασσόμενη στρατιωτική ηγεσία. Από το 1985, η Βραζιλία έχει δημοκρατικό πολίτευμα, ούσα προεδρική δημοκρατία στο πρότυπο των ΗΠΑ. Αυτό επιβεβαιώθηκε σε δημοψήφισμα του 1993, στο οποίο οι ψηφοφόροι κλήθηκαν να επιλέξουν μεταξύ ενός προεδρικού ή κοινοβουλευτικού συστήματος και μεταξύ αβασίλευτης και βασιλευομένης δημοκρατίας. Πρόεδρος της χώρας από την 1η Ιανουαρίου του 2010 είναι η Ντίλμα Ρουσέφ με αντιπρόεδρο τον Μισέλ Τέμερο.

Δομή της βραζιλιάνικης μουσικής

Ο Βραζιλιάνικη μουσική χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλομορφία και θεωρείτο πάντα, ιδιαίτερα ευαίσθητη σε εξωτερικές επιδράσεις. Χαρακτηρίζεται από συνδυασμό παραδοσιακών και μοντέρνων στοιχείων.
Η εξέλιξη της βραζιλιάνικης μουσικής είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία και τον αποικισμό της χώρας από την ανακάλυψή της το 1500. Αυτοί οι δύο παράγοντες επιρροής συνδέονται μεταξύ τους.
Η Βραζιλιάνικη μουσική έχει τις ρίζες της, στην ευρωπαϊκή μουσική της πρώην αποικιοκρατικής δύναμης της Πορτογαλίας, στις αφρικανικές μουσικές παραδόσεις των σκλάβων της Βραζιλίας και σε μικρότερο βαθμό, στους αυτόχθονες ιθαγενείς πληθυσμούς. Επίσης, ισχυρή επίδραση στην σύγχρονη βραζιλιάνικη μουσική έπαιξαν και οι θρησκείες.
Χαρακτηριστικά είναι τα σημάδια της επιρροής της αφρικανικής κληρονομιάς στην Βραζιλιάνικη μουσική παράδοση, με μεγάλη έμφαση τα κρουστά και τους ρυθμούς της.
Στην Βραζιλιάνικη μουσική, διακρίνονται η Música erudita (Κλασσική Μουσική), η οποία περιλαμβάνει όλες τις μορφές της μουσικής τέχνης και η Música Popular. Η λαϊκή-φολκλόρ και η pop μουσική. Και οι δύο, ωστόσο, δεν είναι αυστηρά διαφορετικές.
Η σύγχρονη αστική μουσική Música Popular Brasileira ή εν συντομία MPB, χαρακτηρίζεται από μία ιδιαιτερότητα. Την κατεύθυνσή της προς την Βόρεια Αμερική και την ευρωπαϊκή ποπ μουσική, η οποία δεν είναι μόνο μια επιλογή των νέων, αλλά και πολλών άλλων ηλικιών.
Η πιο δημοφιλής μουσική της Βραζιλίας είναι η samba, και έχει γίνει παγκοσμίως γνωστό λόγω του διάσημου καρναβαλιού του Ρίο ντε Τζανέιρο. Χορεύεται δε, και σε κάθε περίσταση που οι βραζιλιάνοι γιορτάζουν οτιδήποτε. Η πιο δημοφιλής και παραδοσιακή μορφή της σάμπας έχει πάρα πολύ γρήγορο και έντονο ρυθμό και χορεύεται από ένα άτομο σόλο. Υπάρχουν όμως και πολλές παραλλαγές της όπως η ballroom Samba, που είναι αισθητά πιο αργή και χορεύεται από ζευγάρια.
Η samba σε συνδυασμό με την bossa nova και στοιχεία της τζαζ μουσικής ήταν στο προσκήνιο τη δεκαετία του 1950 και του 1960 διεθνώς. Από τη δεκαετία του 1980 όλο και περισσότεροι γίνονται οι υποστηρικτές της Samba Reggae. Tέλος, η Βραζιλία επηρέασε σημαντικά τη διεθνή τζαζ σκηνή με πολλούς μουσικούς της.

Μουσικά Όργανα Βραζιλίας

Berimbau (Μπιριμπάου)

Είναι το βασικό μουσικό όργανο της Καποέιρα, αφού αυτό διατάζει σε μία roda, ορίζοντας μέσω των ρυθμών του, το είδος του παιχνιδιού που θα πραγματοποιηθεί. Το berimbau δεν χρησιμοποιούνταν μόνο στην Καποέιρα αλλά και σε διάφορες γιορτές των Αφρο-βραζιλιάνων και στην samba-de-roda.
Ο μύθος λέει ότι μια κοπέλα έκανε περίπατο και καθώς διέσχιζε το αυλάκι ενός ποταμού, έσκυψε να πιεί νερό με τα χέρια. Την στιγμή που ξεδιψούσε, ένας άντρας την χτύπησε στον σβέρκο και πέθανε. Το σώμα της μετατράπηκε σε ξύλο, τα μέλη της σε σχοινί, το κεφάλι της σε ηχείο και το πνεύμα της στην μελαγχολική και γεμάτη συναίσθημα μουσική (ο μύθος προέρχεται από την Βορειοανατολική Αφρική).
Το berimbau είναι κρουστό όργανο (σύρμα που κρούεται) της οικογένειας των χορδόφωνων και αφρικάνικης προέλευσης. Έφτασε στην Βραζιλία, μέσω των Αφρικανών σκλάβων και έγινε ιδιαίτερα γνωστό μέσα από τις λαϊκές εκδηλώσεις όπως η samba de roda, το καντομπλέ και η Καποέιρα μεταξύ άλλων.
Στην Μπαία υπήρχε το berimbau στόματος που ήταν ένα μουσικό τόξο με σχοινί από το αναρριχητικό φυτό timbo (τίμπο). Ο ήχος παράγεται στηρίζοντας το ξύλο ανάμεσα στα δόντια με το σχοινί έξω από το στόμα και αφήνοντας το σχοινί να πάλλεται στην στοματική κοιλότητα κρατώντας το ξύλο απ' έξω. Αποτελεί ένα μουσικό όργανο που σπάνια συναντάμε στις μέρες μας.
Υπήρχε επίσης το berimbau της κοιλιάς, που σήμερα ονομάζεται απλώς berimbau. Στην Βραζιλία ήταν επίσης γνωστό με το όνομα Uricungo και/ή Μουσικό Τόξο. Στην Αφρική δίνονται στο berimbau διάφορες ονομασίες όπως Μουσικό Τόξο, Bucumbunga, Uricungo, Gunga κτλ…
Το berimbau στηρίζεται συνήθως στο αριστερό χέρι. Στο ίδιο χέρι ο παίκτης κρατάει επίσης μία πέτρα ή ένα νόμισμα (χάλκινο) το οποίο ακουμπάει επάνω στο σύρμα (σύρμα από λάστιχο αυτοκινήτου) του berimbau διαφοροποιώντας με τον τρόπο αυτό τον ήχο. Στο δεξί χέρι κρατάει ένα caxixi (μικρό καλαθάκι από άχυρο που έχει μέσα σπόρια) που παράγει ήχο παρόμοιο με κουδούνισμα και στηρίζεται ανάμεσα στα δάχτυλα και την παλάμη του χεριού και μια μπαγκέτα (ξύλινη βέργα) την οποία κρούει απάνω στο σύρμα και σε συνδυασμό με την ανάλογη χρήση του νομίσματος παράγει τον χαρακτηριστικό ήχο.
Στην roda της Καποέιρα υπάρχουν τρία βασικά είδη berimbau:
• Μία Gunga ή Berra-Boi berimbau με μεγάλη cabaca και μπάσο ήχο του οποίου η λειτουργία εκτός από το να συντονίζει τον ρυθμό του παιχνιδιού των καποερίστας, είναι να μαρκάρει τον βασικό ρυθμό (ισοκράτημα) όλων των οργάνων.
• Ένα berimbau Medio, με cabaca μετρίου μεγέθους, λίγο μικρότερης από αυτή της Gunga. Παράγει ήχο alto όσον αφορά στην τονική του περιοχή και λειτουργία του είναι να παίζει τον αντίστροφο ρυθμό από τον βασικό που παίζει η Gunga, ή να αυτοσχεδιάζει.
• Ένα berimbau Viola που έχει την μικρότερη cabaca, που παράγει οξύ ήχο και λειτουργία του είναι να σολάρει και να αυτοσχεδιάζει.

Atabaque (Αταμπάκ)

Είναι ένα όργανο που μαρκάρει τον ρυθμό του παιχνιδιού. Είναι Αραβικής προέλευσης και έφτασε στην Αφρική μέσω εμπόρων που βρίσκονταν σε βόρειες χώρες της ηπείρου, όπως την Αίγυπτο.
Πιθανόν το atabaque να έφτασε στην Βραζιλία μέσω των Πορτογάλων, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σε γιορτές και θρησκευτικές πομπές. Γενικά, φτιάχνεται αποό δυνατό και ευλίγυστο ξύλο όπως ζακαραντά, κέδρο,μόγκνο, κομμένο σε λεπτές φαρδιές σανίδες οι οποίες δένονται η μία δίπλα στην άλλη με σιδερένια τόξα. Στο επάνω μέρος τοποθετείται ένα μεγάλο ατσάλινο δαχτυλίδι στο οποίο στερεώνεται ένα καλά κατεργασμένο και τεντωμένο κομμάτι δέρματος.

Pandeiro (Παντέιρο)

Είναι επίσης ένα όργανο που μαρκάρει τον ρυθμό του παιχνιδιού. Το έφεραν στην Βραζιλία οι Πορτογάλοι χρησιμοποιώντας το στις θρησκευτικές πομπές που έκαναν. Τα pandeiro μπορεί να έχου δερμάτινο ή πλαστικό κάλλυμα. Τα δερμάτινα pandeiro παράγουν ήχο καλύτερης ποιότητας, αλλά παρουσιάζουν προβλήματα κουρδίσματος που προκαλούνται από τις εναλλαγές του κλίματος, οπότε τα πλαστικά pandeirο συναντιούνται συχνότερα.

Agogo (Aγκογκό)

Είναι ένα σιδερένιο κρουστό μουσικό όργανο, που μετέφεραν στην Βραζιλία οι Αφρικανοί. Ο όρος προέρχεται από τη ναγκό (αφρικάνικη διάλεκτος) και σημαίνει καμπάνα.

Reco-reco (Χέκο-Χέκο)

Είναι ένα όργανο φτιαφμένο από ένα κομμάτι ξύλο, είτε μπαμπού με αυλάκια, ή ένα μικρό ελατήριο δεμένο πάνω σε μια ξύλινη βάση, πάνω στο οποίο τρίβεται με παλινδρομικές κινήσεις μια μεταλλική βέργα.

Caxixi (Κασισί)

Το caxixi είναι μια μικρή κουδουνίστρα φτιαγμένη από πλεγμένο άχυρο. Την βάση του αποτελεί ένα στρογγυλό κομμάτι από cabaca. Το ανώτερο μέρος του είναι ευθύ και τελειώνει σε ένα χερούλι από το ίδιο άχυρο, για να στηρίζονται τα δάχτυλα κατά την διάρκεια του παιξίματος. Στο εσωτερικό του, το caxixi έχει ξερά σπόρια, που όταν κουνιούνται βγάζουν το χαρακτηριστικό ήχο.