483 χρόνια σκλαβιάς, μας γεμίζουν μνήμες …

104 χρόνια λευτεριάς, μας γεμίζουν ευθύνες …

Να θυμόμαστε και να παίρνουμε δύναμη, για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που έχουμε μπροστά μας.

Είμαστε υποχρεωμένοι – καταδικασμένοι θα έλεγα – να τα καταφέρουμε και μπορούμε να το κάνουμε, αν πιστέψουμε στη δύναμη της ελληνικής ψυχής.

Αλεξάνδρα

Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά
κι ανάτελλε τα ζωντανά του,
καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες,
αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην οφθαλμού
και κάστρα πατημένα.

Σοφία

Θα ‘ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,
στο χιόνι και στον άγριο καιρό
γυάλινα και μαλαματένια.

Κι όσο πήγαινε η μέρα,
σαν το βαπόρι σε καλά νερά,
είδα και μιναρέδες

κι άκουσα
τα μπακίρια να βελάζουν.

 

Νεφέλη (δασκάλα)

Η απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του Α΄ Βαλκανικού πολέμου, γεγονός το οποίο προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον σε πανευρωπαϊκό –και όχι μόνο- επίπεδο.

104 χρόνια από την κατάληψη του Μπιζανίου και την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

104 χρόνια από την 21η Φεβρουαρίου του 1913.

104 χρόνια ελεύθερα Γιάννενα, ελεύθερα από τη φρίκη και την ένταση του πολέμου.

104 χρόνια Γυάλινα Γιάννενα!

Για να δούμε όμως τι γνωρίζουν οι μαθητές μου!

– Ποιος θα μας πει τι γιορτάζουμε στις 21 Φεβρουαρίου;

Χρήστο!

Χρήστος: Γιορτάζουμε την απελευθέρωση της πόλης μας. Κυρία,

Τα πήραμε τα Γιάννενα

μάτια πολλά το λένε,

μάτια πολλά το λένε,

όπου γελούν και κλαίνε.

Δασκάλα: Ναι, αλλά από ποιους τα πήραμε;

Κωνσταντίνος: Από τους Τούρκους; Ναι, από τους Τούρκους!

Το λεν πουλιά των Γρεβενών

κι αηδόνια του Μετσόβου,

που τα ’καψεν η παγωνιά

κι ανατριχίλα φόβου.

 

 

Δασκάλα: Επομένως, παιδιά, το γεγονός αυτό δεν αφορά μόνο τα Γιάννενα, αλλά και άλλες περιοχές, όπως τα Γρεβενά και το Μέτσοβο και πολλές άλλες, όπως είπε ο Κωνσταντίνος.

Ιάσονας (σηκώνεις χέρι)

Κυρία, κυρία …

Το λένε κι οι Γιαννιώτισσες

που ζούσαν χρόνια βόγγου,

το λένε κι οι Σουλιώτισσες

στις ράχες του Ζαλόγγου.

Δασκάλα: Σωστά, Ιάσονα.

Ξεφτέρια μου! Στα τραγούδια, πρώτοι είστε!

Λοιπόν, την 21η του Φλεβάρη, και κάθε τέτοια μέρα, όχι μόνο η Ήπειρος, αλλά ολάκερη η Ελλάδα πανηγυρίζει την ιστορική επέτειο της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό, της πόλης που έγινε συνώνυμο του αγώνα για τη λευτεριά.

Πώς όμως ξεκίνησε ο πόλεμος;

(σιωπή)

Σιγά, ένας – ένας …

Λάμπρος: Κυρία, θυμάμαι πως κάθε χρόνο μιλάμε για τα χιονισμένα βουνά της Ηπείρου και τις μάχες που έγιναν στο Μπιζάνι και τη Μανωλιάσσα.

Δασκάλα: Θυμάστε κάποιους ήρωες, που πολέμησαν για να ελευθερωθούν τα Γιάννενα και έδωσαν τη ζωή τους; (σιωπή)

Νομίζω πως έφτασε η στιγμή να αναζητήσουμε πληροφορίες. Θα χωριστούμε σε τρεις ομάδες και η κάθε ομάδα θα αναλάβει να μελετήσει ένα θέμα.

Φάνη, Ηλέκτρα, Χρήστο, Αθηνά, Γιώργο, Ανδρεάνα και Ιάσονα θα αναλάβετε να μελετήσετε τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, τι προηγήθηκε και τι έγινε.

Σοφία, Γιάννη, Μαρίνα, Κωνσταντίνε, Λυδία, Βαγγέλη και Γεωργία θα ασχοληθείτε με τους πρωτεργάτες των γεγονότων και τα βιογραφικά τους στοιχεία.

Αλεξάνδρα, Αποστόλη, Λυδία, Βασίλη, Νεφέλη, Λάμπρο και Ματίνα θα αναλάβετε να συνδέσετε το χθες με το σήμερα. Θα μας παρουσιάσετε τι κάνουμε εμείς γι’ αυτούς τους ήρωες, ώστε η θύμησή τους να παραμένει ζωντανή.

Σε λίγο ξεκινάμε.

 

Φάνης

Τα Γιάννενα καταλαμβάνονται από τους Οθωμανούς το 1431 από τον Σινάν Πασά και εγκαθιδρύεται η τουρκική κυριαρχία που διαρκεί 482 χρόνια. Πολλές γενιές Ηπειρωτών γεννήθηκαν και πέθαναν σε καθεστώς σκλαβιάς. Ο δημοσιογράφος και λογοτέχνης Γιώργος Χατζής γράφει σε ένα άρθρο του στην εφημερίδα «Ήπειρος», στο πρώτο φύλλο της στις 3 Μαρτίου 1913:

Ηλέκτρα

«Πεντακόσια ολόκληρα χρόνια. Πεντακόσια λυπημένα Χριστούγεννα και πεντακόσιες θλιβερές Πασχαλιές, κανένας Ηπειρώτης δεν χάρηκε το ψωμί που έτρωγε και φαρμάκι τού γίνονταν το νερό στα χείλη, εφόσον σε ένιωθε Εσένα, ώ φιλτάτη και κλαμένη πόλη, πόλη πληγωμένη, να κάνεις δεήσεις στον Εσταυρωμένο Χριστό, να σου λυπηθεί την αγωνία και τον θρήνο».

Γιώργος

Για το φρόνημα των Ηπειρωτών και την αγάπη τους και την πίστη τους στην πατρίδα, στην ίδια εφημερίδα, διαβάζουμε ανατριχιαστικές περιγραφές. Παρά τα φοβερά μαρτύρια των φυλακισμένων, η καρδιά τους χτυπούσε στον ρυθμό των κανονιών που σφυροκοπούσαν το Μπιζάνι:

Αθηνά

«Οι συλλήψεις γίνονταν μαζικά. Χωρίς διακρίσεις πολίτες και χωρικοί ρίχνονταν στις φυλακές ύστερα από βασανιστήρια και αφάνταστες ταλαιπωρίες. Οι φυλακές γέμισαν από ανθρώπους που υπέφεραν πολύ. Τα μπουντρούμια του Αλή Πασά δε χωρούσαν πλέον άλλους. Κι όμως οι φυλακισμένοι είχαν ακμαίο το φρόνημά τους και ήρεμη την ψυχή τους, και δε ρωτούσαν ούτε αν θα κρεμαστούν κι αυτοί, ούτε αν θα ζήσουν, ούτε αν θα πεθάνουν. Η σκέψη τους πετούσε πάνω στα χιονισμένα βουνά της Ηπείρου, στο Μπιζάνι και τη Μανωλιάσσα».

Ιάσονας

Ο αρχηγός της ηπειρωτικής στρατιάς Κωνσταντίνος Σαπουντζάκης παίρνει διαταγή να εισβάλει στο ηπειρωτικό έδαφος. Σώματα εθελοντών φτάνουν από την Αμερική και την Κρήτη. Ο στρατηγός Ριτσιώτης Γαριβάλδης, αμέσως μόλις κηρύχθηκε ο πόλεμος, σπεύδει από την Ιταλία, παρά τα γηρατειά του, και ιδρύει το Σώμα Ελλήνων Ερυθροχιτώνων με αρχηγό τον Αλέξανδρο Ρώμα. Η Γαριβαλδινή φάλλαγγα στάλθηκε στο Μέτσοβο.

Ηλέκτρα

Στη μάχη του Δρίσκου, στις 28 Νοεμβρίου 1912 μια τουρκική σφαίρα θανατώνει τον ευγενή Κερκυραίο βουλευτή και ποιητή Λορέντζο Μαβίλη. Η ευαίσθητη αυτή μορφή πρόφερε ξεψυχώντας την αθάνατη φράση:

– Δεν την έλπιζα τέτοια τιμή, να δώσω τη ζωή μου για την Ελλάδα!

Ανδρεάνα

Η συμμετοχή στον απελευθερωτικό αγώνα είναι καθολική.

Η  Γκυ Σαντεπλέρ, σύζυγος του Γάλλου Προξένου στα Γιάννενα την περίοδο εκείνη, γράφει στο βιβλίο της «Τα Ιωάννινα πολιορκημένα»:

Χρήστος

«Στις 5 Δεκεμβρίου 1912 ο διοικητής των Ιωαννίνων Εσάτ Πασάς με μια δύναμη 40.000 ανδρών επιτίθεται στο δεξιό του Ελληνικού Στρατού, με σκοπό να περάσουν τον Άραχθο και ν’ αναγκάσουν τους Έλληνες να υποχωρήσουν. Η ηρωική αντίσταση των ταγμάτων που πολεμάνε σκληρά 10 ολόκληρες μέρες στα υψώματα της Αετοράχης, ματαιώνει το σχέδιό του.

Ανδρεάνα

Ο Μέραρχος Καλλάρης θρηνεί τις φοβερές απώλειες κι ανάμεσά τους τον γιο του, που πολεμούσε στην πρώτη γραμμή. Τρεις ολόκληρες μέρες ο γιος ήταν άρρωστος. Στις 5 Δεκεμβρίου, όταν έμαθε τα όσα γίνονταν στις μάχες, παρόλο που είχε υψηλό πυρετό, ζήτησε από τον Στρατηγό πατέρα του να του επιτρέψει να πάει στη μονάδα του. Κι ο Μέραρχος, παρά την αντίδραση του γιατρού που δε συμφωνούσε, του επέτρεψε.

Χρήστος

Στις 7 Ιανουαρίου η 6η Μεραρχία και η Μεραρχία Ηπείρου κυριεύουν το χωριό Αετοράχη. Στις 10 Ιανουαρίου 1913 φτάνει στο μέτωπο ο νέος αρχηγός του Αγώνα, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, που στήνει το στρατηγείο του στο Χάνι του Εμίν Αγά. Το Μπιζάνι έγινε το οχυρό-θρύλος. Λέγεται ότι όταν το παρέδωσε ο Γερμανός μηχανικός στον Τούρκο φρούραρχο, του είπε: «Το οχυρό αυτό θα γίνει ο τάφος των Ελλήνων, αν ποτέ επιχειρήσουν να καταλάβουν τα Γιάννενα».

Ηλέκτρα

Μα το Μπιζάνι ακόμα κρατάει. Αχ, αυτή η παγωνιά, τα χιόνια, ο δεύτερος αυτός εχθρός! Μέχρι που έφτασε η μεγάλη στιγμή, η ιστορική εκείνη μέρα της 20ής Φεβρουαρίου 1913. Στο Μπιζάνι έχουν ριχτεί περισσότερες από 30.000 οβίδες.

Φάνης

Ώρα 7 το πρωί. Κυριεύεται η Τσούκα και τα υψώματα της Μανωλιάσας. Αιχμαλωτίζεται ολόκληρο τάγμα με τα πολυβόλα του. Οι Τούρκοι υποχωρούν άτακτα προς τα Γιάννενα. Ο Βελισσαρίου κι ο Ιατρίδης τους κυνηγάνε ολοένα κι από πιο κοντά. Οι Τούρκοι παραδίδονται χωρίς όρους!

Χρήστος

Το ξημέρωμα της 21ης Φεβρουαρίου 1913, όταν οι Έλληνες πολεμιστές είδαν να κυματίζουν άσπρες σημαίες στα οχυρά των Τούρκων, ακούστηκε βροντόφωνο το «Ζήτω!».

– Χριστός ανέστη!

Ιάσονας και Φάνης  

-Αληθώς ανέστη!

Γιώργος

Ώρα 9 το πρωί. Υπογράφεται το πρωτόκολλο παράδοσης.

Τα Γιάννενα είναι Ελληνικά!

Νεφέλη Δασκάλα

Μέσα στη χαρά της νίκης, οι Έλληνες δεν ξεχνούν τους νεκρούς τους. Κάθε Φλεβάρη, τέτοιες μέρες, οι μνήμες μάς ταξιδεύουν σ’ εκείνους τους ματοβαμμένους τόπους, που ποτίστηκαν με το αίμα των γενναίων.

Σοφία

Κυρία, εμείς αναζητήσαμε στοιχεία για τους πρωτεργάτες της Επανάστασης, γνωστούς και άγνωστους.

Μαρίνα

Όπως ξέρετε, κάθε ξεκίνημα αλλά και κάθε τέλος επισφραγίζεται με ένα πρωτόκολλο. Το ίδιο συνέβη και με την απελευθέρωση της πόλης μας!

Πρωτόκολλον

Μεταξύ των υπογεγραμμένων, λοχαγού Μεταξά και λοχαγού Στρατηγού και του Βεχήτ πασά, συμφωνήθηκαν τα εξής:

Κωνσταντίνος

Η οχυρωμένη τοποθεσία των Ιωαννίνων παραδίδεται στον Ελληνικό Στρατό.

Μαρίνα

Τα στρατεύματα παραδίδονται ως αιχμάλωτοι πολέμου.

Κωνσταντίνος

Όλο το υλικό πολέμου, όπλα, σημαίες και άλογα θα παραδοθούν στον Ελληνικό Στρατό στην κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα.

Μαρίνα

Όλοι οι αξιωματικοί, στρατιώτες, τραυματίες και ασθενείς υπόκεινται στο Νόμο του πολέμου.

 

Κωνσταντίνος

Ήδη ακούστηκαν πολλά από τα ονόματα των πρωτεργατών της απελευθέρωσης από την πρώτη ομάδα.

Ο Κωνσταντίνος Σαπουντζάκης από το Ρέθυμνο της Κρήτης, το 1912 ήταν αρχηγός του στρατού Ηπείρου και διηύθυνε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις μέχρι το 1913.

Ο Ιωάννης Βελισσαρίου καταγόμενος από το Πλοέστι της  Ρουμανίας, διακρίθηκε ιδιαίτερα στη Μάχη του Μπιζανίου, όπου η ελληνική νίκη οφείλεται στην αποφασιστικότητά του και … στην ανυπακοή του.

Γεωργία

Λορέντζος Μαβίλης, Κωνσταντίνος Γερακάρης, Αριστοτέλης Τοπάλης, Βραχνός, Χαϊδεμενάκης, Μακρής και τόσοι άλλοι, ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ (και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία) έδωσαν τη ζωή τους στη μάχη του Δρίσκου, η οποία αν και αρχικά ήταν νικηφόρα, τελικά χάθηκε για τους Έλληνες.

Βαγγέλης

Στον πόλεμο πήραν μέρος Έλληνες και ξένοι εθελοντές Γαριβαλδινοί. Λέγονταν επίσης και Ερυθροχίτωνες από το χρώμα του ερυθρού χιτωνίου που φορούσαν. Το όνομά τους προέρχεται από τον ιδρυτή του εθελοντικού αυτού σώματος, τον Ιταλό Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι.

 Γεωργία

Το 1912 ο Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι αποφάσισε να πολεμήσει στους Βαλκανικούς πολέμους και σχημάτισε σώμα από 1.200 Ιταλούς και Βρετανούς εθελοντές, οι οποίοι με επικεφαλής τον γιο του, βοήθησαν στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τους Τούρκους. Όταν ο Γκαριμπάλντι ξεκίνησε να έρθει στην Ελλάδα, οι ιταλικές αρχές προσπάθησαν να τον εμποδίσουν και τότε εκείνος απάντησε «όποιος με πλησιάσει θα τον χτυπήσω».

Γιάννης

Ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε το 1860 στην Ιθάκη έχοντας όμως Ισπανική καταγωγή. Η κήρυξη του πολέμου βρίσκει τον βουλευτή και ποιητή Λορέντζο Μαβίλη σε ηλικία 53 χρονών, ηλικιωμένος για εκείνη την εποχή, γι’ αυτό ο ελληνικός στρατός τον απέκλεισε. Έτσι βρήκε θέση στο σώμα των Γαριβαλδινών. Στις 28 Νοεμβρίου του 1912 γίνεται επικεφαλής του λόχου των εθελοντών Γαριβαλδινών και την επόμενη μέρα σκοτώνεται στη Μάχη του Δρίσκου.

Λυδία 

Ο Αλέξανδρος Ρώμας, γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Με δικά του χρήματα εξόπλισε το σώμα των Γαριβαλδινών.Ο ‘Ελληνας βουλευτής, κόμης Αλέξανδρος Ρώμας βρέθηκε στην πρώτη γραμμή και πήρε μέρος στη φονική Μάχη του Δρίσκου τον Νοέμβριο του 1912. Οι εθελοντές ήταν τόσοι πολλοί που δεν μπορούσαν να τους εξοπλίσουν και αναγκάζονταν να τους διώχνουν. Καθημερινά 3000 εθελοντές πολιορκούσαν το σπίτι του Ρώμα, για να καταταγούν εθελοντικά.

Μαρίνα

Η Ασπασία Ράλλη ήταν κόρη του Πρωθυπουργού Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και ανεψιά του Αλέξανδρου Ρώμα. Και αυτή ήταν στο σώμα των Γαριβαλδινών, στην αρχή σα νοσοκόμα. Στο ημερολόγιό της περιγράφει τη στιγμή που ανακοινώνει την απόφασή της.

Γεωργία

«Μαμά, πρέπει να δώσουμε πρώτοι εμείς το παράδειγμα. Πρέπει το ταχύτερο να εργαστούμε σε ένα νοσοκομείο».

 

Σοφία

Αφανείς ήρωες αυτού του αγώνα ήταν οι Έλληνες κατάσκοποι, που με κίνδυνο της ζωής τους, ξεπερνούσαν κάθε εμπόδιο. Πολλές φορές, οι πληροφορίες τους αποδείχτηκαν πιο σημαντικές από τις εφόδους των στρατιωτών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρώπου που βοήθησε τον αγώνα με τις πληροφορίες του, ήταν αυτό του Νικολάκη Εφέντη.

Ο ελληνικής καταγωγής, Νικολάκη Εφέντης, ήταν υπασπιστής του Τούρκου διοικητή στο οχυρό του Μπιζανίου και γνώριζε πολύ καλά τη διάταξη των τουρκικών πυροβόλων. Όταν οι Έλληνες αποφάσισαν να προσεγγίσουν τον Νικολάκη Εφέντη, έστειλαν σαν μεσολαβητή τον δεσπότη Γερβάσιο. Ο Νικολάκη Εφέντης, αν και βοήθησε τους Έλληνες, είχε ένα τραγικό τέλος που οφείλεται στην επιπολαιότητα ενός δημοσιογράφου της εποχής, που τον πρόδωσε …κατά λάθος.

 

Νεφέλη Δασκάλα

483 χρόνια σκλαβιάς, μας γεμίζουν μνήμες …

104 χρόνια λευτεριάς, μας γεμίζουν ευθύνες …

Λάμπρος

Εψὲς ήμουν στα Γιάννενα, ψηλὰ στη Λιθαρίτσα. Βρέθηκα σε μια μικρὴ πλατεία, που ήταν ολόκληρος εξώστης για την πόλη. Υπέροχο ήταν το θέαμα, που απλώθηκε μπροστά μου. Ολόγυρά μου, αριὰ και δεντροστόλιστα, ησύχαζαν τα Γιαννιώτικα σπίτια. Κάτω η λίμνη αγκάλιαζε το κατάφυτο, ξακουσμένο νησί. Απέναντι υψωνόταν, ψηλὸ κι ολόγυμνο, το Μιτσικέλι, προστατεύοντας στοργικὰ την πόλη απὸ τον Θεσσαλικὸ βοριά. Και μπροστά μου, βαρὺ κι επιβλητικό, ακουμπούσε στη λίμνη το Κάστρο, το ξακουσμένο Κάστρο, που πέρασε όλη τη ζωή του ο Αλής. Μέσα στὴ σιγαλιὰ της νύχτας και στο αχνὸ φως του φεγγαριού, μου φάνηκε πως περιπλανιόταν όλη η ιστορία.

Πώς λοιπὸν μπορούσα να νιώθω τα Γιάννενα σκλαβωμένα;

Και το βλέμμα μου καρφώθηκε στον λόφο του Δρίσκου, που ποτίστηκε με το αίμα τόσων παλικαριών!

Αποστόλης

Η ιστορία είναι γύρω μας. Τη βλέπουμε καθημερινά σε γιορτές του σχολείου, καλά φυλαγμένη στα βιβλία μας, σε μουσεία, σε εικόνες, σε φωτογραφίες, σε εφημερίδες αλλά και στους δρόμους, στα αγάλματα και στις οδούς.

Το Στρατιωτικό Μουσείο Στρατηγείου Πολέμου στεγάζει ένα κομμάτι της ιστορίας. Στη γύρω περιοχή υπάρχει μεγάλος αριθμός ιστορικών Μνημείων και Ηρώων από τον πόλεμο του 1912-1913. Το μουσείο στεγάζεται στο Χάνι Εμίν Αγά, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως Στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού κατά τις επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Ηπείρου στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο.

 

Βασίλης

Τα δημοτικά τραγούδια μάς θυμίζουν και αυτά την ιστορία. Οι ανώνυμοι ποιητές αυτών των αριστουργημάτων ας είναι το πρότυπό μας. Ας τους αφιερώσουμε λίγων λεπτών σιγή. Ας ξεχάσουμε το εγώ μας, ειδικά σήμερα που το Εγώ, με έψιλον κεφαλαίο, γιγαντώθηκε τόσο, ώστε να εξαφανίσει το Εμείς, για να μας οδηγήσει εδώ που βρισκόμαστε.

Σ’ ούλο τον κόσμο ξαστεριά, σ’ ούλο τον κόσμο ήλιος

και στα καημένα Γιάννενα όλο βροχή κι αντάρα …

 

Λυδία 

Την Ιστορία μελέτα παιδί μου, γιατί έτσι όχι μόνο τον εαυτό σου και τη ζωή σου θα κάμεις ένδοξη και χρήσιμη στην ανθρώπινη κοινωνία, αλλά και το μυαλό σου οξυδερκέστερο και διαυγέστερο…

Δρόμοι των Ιωαννίνων γεμάτοι ιστορία… αλλά και ζωή!

Η οδός Γαριβάλδη, μεταμορφώνει την παλιά περιοχή των Ταμπάκικων σε πολύβουο νεανικό τοπίο.

Ο λοξός πεζόδρομος της Καλλάρη μάς οδηγεί σε ακόμη μία από τις δυναμικές περιοχές της πόλης, την περιοχή της παλιάς Αγοράς. Σε ένα από τα στενά μαγευτήκαμε από τις σταθερές κινήσεις μιας μεσήλικης σιδηρουργού που έφτιαχνε μια λαβίδα για το τζάκι. «Τώρα πλέον κανείς δεν κάνει χειροποίητα τέτοια εργαλεία».

 

Οδός Παναγιώτη Δαγκλή, ως ενθύμιο του πρώτου Προέδρου του ιστορικού σωματείου της “Ηπειρωτικής Εταιρείας”, που ιδρύθηκε στα Γιάννενα και συνέβαλε στην απελευθέρωση της Ηπείρου.

 

Η Δουρούτη και οι οδοί Μανωλιάσσης και Μπιζανίου μας θυμίζουν τα φυσικά οχυρά υψώματα.

 

Οδός Βελισσαρίου και ας θυμηθούμε τα λόγια του Ηπειρώτη πεζογράφου μας Χριστόφορου Μηλιώνη: «Ο Βελισσάριος που είχε ενεργήσει αστόχαστα και χωρίς διαταγή, γλίτωσε το Στρατοδικείο. Αλλά φαίνεται πως τα μεγάλα κατορθώματα μόνο οι αστόχαστοι τα πετυχαίνουν».

Ματίνα

Τιμή σε σας που πέσατε

στης Νίκης τον αγώνα.

Η κάθε μια απ΄το αίμα σας που χύθηκε σταγόνα,

τη Λευτεριά θεμέλιωσε

σ’ ατσάλινη ασπίδα,

για να μας δώσει ελεύθερη,

μεγάλη την Πατρίδα.

 Ματίνα

Δεν πεθαίνουν ποτέ

Λάμπρος-Αποστόλης

όσοι πέφτουνε στη μάχη για τη Νίκη.

Ματίνα

Δεν πεθαίνουν ποτέ

Λάμπρος-Αποστόλης

είν’ αθάνατοι κι η δόξα τούς ανήκει.

Ματίνα

Δεν πεθαίνουν ποτέ

του πολέμου όσοι γεύτηκαν τη φρίκη

Βασίλης

και θα ζουν νικητές

της φυλής οδηγητές.

Σοφία

Θα ΄ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,

στο χιόνι και στον άγριο καιρό

γυάλινα και μαλαματένια.

Κι όσο πήγαινε η μέρα,

σαν το βαπόρι σε καλά νερά,

είδα και μιναρέδες κι άκουσα

μπακίρια να βελάζουν.

 

Νεφέλη 

Τα πήραμε τα Γιάννενα λοιπόν. Διώξαμε τους Τούρκους που είχαν στρογγυλοκάτσει στην Ήπειρο κοντά 500 χρόνια. Παρά τις προσπάθειες του Στρατηγού Κατσιμήτρου και των γενναίων μαχητών του, την περίοδο που ονομάστηκε αργότερα έπος του ’40, τα χάσαμε τα Γιάννενα τον πόλεμο, για να τα ξαναπάρουμε το 1944. Είχαμε χάσει εν τω μεταξύ ολόκληρη σχεδόν την εβραϊκή κοινότητα.

Αναρωτιέται κανείς πώς θα ήταν η πόλη των Ιωαννίνων μετά από αυτό το τρομακτικό κενό που δημιουργήθηκε. Πώς θα ήταν, όχι μόνο οι άνθρωποι, αλλά και οι δρόμοι, τα καφενεία και τα μαγαζιά, τα χάνια και οι βρύσες, οι νερουλάδες και οι ζητιάνοι, ακόμη και το Κάστρο, το Μιτσικέλι και η Παμβώτιδα.

Αλεξάνδρα

Να θυμόμαστε τα έργα και το ήθος των προγόνων μας. Είμαστε από καλή γενιά που τραγούδησε την αγάπη, που έχτισε γεφύρια, για να φέρει κοντά τους ανθρώπους, έστω κι αν χρειάστηκε να θυσιάσει ό,τι αγαπούσε περισσότερο, που δούλεψε σκληρά, που πρόκοψε και καζάντησε, διάβασε, έγραψε, κράτησε άσβεστη τη φλόγα της ελληνικής ψυχής.

 Λάμπρος

Να θυμόμαστε και να παίρνουμε δύναμη, για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που έχουμε μπροστά μας.

Είμαστε υποχρεωμένοι – καταδικασμένοι θα έλεγα – να τα καταφέρουμε και μπορούμε να το κάνουμε, αν πιστέψουμε στη δύναμη της ελληνικής ψυχής.

 Νεφέλη 

Πολλά χρόνια αργότερα και καθώς η Ιστορία γράφει νέες σελίδες, ο μεγάλος μας ποιητής Γιώργος Σεφέρης υποβάλλει το ίδιο αίτημα, αυτό που σημαδεύει κάθε εποχή, τον ίδιο καημό που μας έκαιγε και τότες, μας καίει και σήμερα:

Νεφέλη και Αλεξάνδρα

«Λίγο ακόμα

θα ιδούμε τις αμυγδαλιές ν’ ανθίζουν

τα μάρμαρα να λάμπουν στον ήλιο

τη θάλασσα να κυματίζει.

Λίγο ακόμα

να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα».

 

Σύνταξη και επιμέλεια: Βάκη Παπακωστοπούλου