TOY ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ, ΜΕΛΕΤΙΟY ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗ
Οι Τρεις Ιεράρχες γεννήθηκαν το 328 μ.Χ. ο Γρηγόριος, το 330 μ.Χ. ο Βασίλειος, και το 354 μ.Χ. ο Χρυσόστομος. Κοιμήθηκαν δε το 391 μ.Χ., το 378 μ.Χ., και το 407 μ.Χ. αντιστοίχως, κατά την ίδια σειρά. Συνεπώς πέθαναν όλοι νέοι. Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση του Αγίου Βασιλείου με τον επονομαζόμενο Santa Claus που έχει σχέση με τον Άγιο Νικόλαο, αλλοιωμένος όμως κι αυτός με μύθους και θρύλους των λαών της βορείου Ευρώπης. Αυτός ο Santa Claus ταξίδευσε με τους μετανάστες στην Αμερική τον 17ο αιώνα. Ο Άγιος Βασίλης στην ορθόδοξη ελληνική παράδοση είναι λεπτός, ασκητικός, φορά απλά ρούχα ασκητού και μεταφέρει στο δισάκι του παπύρους και περγαμηνές. Όπως λένε τα κάλαντά μας «βαστάει πέννα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι», το καλαμάρι του πνεύματος που μ’ αυτό το χαρτί μιλoύσε.
Δεινοί θεολόγοι, δεινοί ελληνιστές, δεινοί νομικοί. Ειδικά ο Μ. Βασίλειος με τους 92 κανόνες του που έλαβαν οικουμενικό κύρος από την πενθέκτη οικουμενική σύνοδο είναι πατέρας του κανονικού δικαίου της Εκκλησίας μας. Οι λύσεις που δίνει στους κανόνες του απηχούν σύγχρονο δίκαιο και μάλιστα τόσο ποινικό και αστικό όσο και γενικές αρχές αυτού.
Ήταν και οι τρεις ασθενικής κράσεως. Ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος εκ φύσεως, ο Χρυσόστομος κατόπιν σκληρής ασκήσεως εις σπήλαιον επί διετία. Στις επιστολές τους και στα αυτοβιογραφικά αποσπάσματα των κειμένων του Γρηγορίου φαίνεται συνεχώς και κατ’ επανάληψη το φαινόμενο αυτό της αδυναμίας. Κι όμως αυτοί οι αδύναμοι, οι ασθενείς, οι καχεκτικοί άκουσαν τον Παύλο που λέγει «όταν γαρ ασθενώ, τότε δυνατός ειμί». Άκουσαν το «υμείς έστε το άλας της γης» που είπε στους αδύνατους ο Χριστός.
Έλεγε ο Γρηγόριος γεμάτος ενθουσιασμό και στεντόρεια φωνή, όταν αντιμετώπιζε τους αρειανούς στην Κωνσταντινούπολη: «Έχουν εκείνοι τους οίκους, εμείς τον ένοικο. Αυτοί έχουν χρυσό και άργυρο, εμείς λόγο κεκαθαρμένο».
Είναι γνωστό το επεισόδιο του Μ. Βασιλείου με τον αξιωματούχο του αυτοκράτορα, τον Μόδεστο, ο οποίος απείλησε με δήμευση, εξορία, βασανισμούς και θάνατο, αν ο Βασίλειος δεν υπάκουε στον αυτοκράτορα. Η απάντηση του Βασιλείου στις απειλές ήταν• «Δε φοβάμαι την δήμευση, διότι μόνο ρούχα και βιβλία έχω· ούτε την εξορία, διότι του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής· οι βασανισμοί δε με απασχολούν, διότι το ασθενικό σαρκίο μου δε θα αντέξει».
Ο αυτοκράτορας Ουάλης, όταν επισκέφθηκε την Καισάρεια και είδε τον Μ. Βασίλειο και το έργο του, τόσο εντυπωσιάσθηκε που αντί για εξορία τού χορήγησε οικονομική ενίσχυση για τα ιδρύματά του.
Θα πει κάποιος• ωραία όλα αυτά, αλλά «τω καιρώ εκείνω». Σήμερα που ζούμε σε πολυπολιτισμικά, πολυεθνικά και πολυθρησκειακά περιβάλλοντα τι γίνεται; Έχουν θέση οι Τρεις Ιεράρχες στην παιδεία μας; Βεβαίως έχουν. Οι ίδιοι ζήσανε και εργάστηκαν σε παρόμοια περιβάλλοντα. Και διαλέχτηκαν με την εποχή τους, αντέκρουσαν εσφαλμένες θεωρίες, διόρθωσαν φιλοσοφικά ατοπήματα. Βεβαίως τον χριστιανισμό ποτέ δεν πρέπει να προσπαθεί κανείς να τον επιβάλλει δια της βίας. Όταν το κάνει αυτό, τον καταργεί. Μπορεί η επιστήμη να προόδευσε και να έχουν αλλάξει τα πάντα. Αλλά ο θάνατος και ο πόνος παραμένουν ακλόνητα και άπαρτα κάστρα και το μεταφυσικό κενό όσο αυξάνει η γνώση τόσο μεγεθύνεται.
