Σχήματα λόγου

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ
(Μεταφορά – Παρομοίωση – Κυριολεξία)

Μεταφορά
Μεταφορά είναι το σχήμα λόγου, στο οποίο η σημασία μιας λέξης επεκτείνεται αναλογικά και σε άλλες συγγενικές λέξεις, που έχουν κάποια μικρή ή μεγάλη ομοιότητα μ’ αυτήν.

π.χ. Ο Γιάννης είναι χρυσό παιδί (εννοούμε ότι ο Γιάννης είναι πολύ καλό παιδί)


Παρομοίωση
Παρομοίωση είναι το σχήμα λόγου, στο οποίο για να τονίσουμε μια ιδιότητα ενός προσώπου ή ενός πράγματος, το συσχετίζουμε (συγκρίνουμε) με κάτι άλλο πολύ γνωστό, που έχει την ίδια ιδιότητα αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό.
Στην παρομοίωση χρησιμοποιούμε για τη σύγκριση τις λέξεις: σαν, όπως, λες και, σάμπως, καθώς.

π.χ. Ήταν οπλισμένος σαν αστακός (θέλουμε να δείξουμε πως είχε πολύ βαρύ οπλισμό, όπως ο αστακός που έχει τις τεράστιες δαγκάνες του)


Κυριολεξία
Κυριολεξία έχουμε όταν χρησιμοποιούμε τις λέξεις με την πραγματική (την αρχική) τους σημασία.

π.χ. Ο καφές είναι καυτός.

ΚΛΙΚ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ online

Η Δίκη του Σωκράτη… Αθώος 2.500 χρόνια μετά

Το 399 π.Χ., ο Σωκράτης αντιμετωπίζει στην Αθήνα τις κατηγορίες ότι δεν σέβεται τους θεούς της πόλης, ότι εισάγει καινά δαιμόνια και ότι διαφθείρει τους νέους της πόλης. Δικάζεται από το Δικαστήριο της Ηλιαίας που αποτελείται από 500 Αθηναίους πολίτες.
Περίπου 2.500 χρόνια αργότερα διακεκριμένοι ανώτατοι δικαστές και νομικοί από την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. συγκεντρώνονται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών για να επαναλάβουν την ιστορική δίκη του Σωκράτη.  Βασισμένη σε ιστορικές και σύγχρονες πηγές και μελέτες αλλά συγχρόνως προσαρμοσμένη στο κλίμα των σημερινών δημοσίων συζητήσεων, η εκδήλωση διερευνά τα ευρεία πολιτικά και φιλοσοφικά ζητήματα που διέπουν τις κατηγορίες κατά του Σωκράτη και κυρίως δίνει το έναυσμα για αναστοχασμό σημαντικών σημερινών ζητημάτων. Οι δικαστές αλλά και το κοινό καλούνται να απαντήσουν αν ο Σωκράτης ήταν τελικά αθώος ή ένοχος.
**********************************************************************************
ΥΠΕΡ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ  ή ΥΠΕΡ ΑΘΗΝΑΙΩΝ;
Ετυμηγορία δικαστών:
5 υπέρ Σωκράτους και 5 υπέρ Αθηναίων.

Ετυμηγορία κοινού της αίθουσας:
584 υπέρ Σωκράτους και 282 υπέρ Αθηναίων.

Για να δείτε την δίκη: http://www.sgt.gr/gr/programme/event/688

Επίθετο – Επίρρημα πολύς – πολύ

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομαστική ο πολύς η πολλή το πολύ
Γενική ——— της πολλής ———
Αιτιατική τον πολύ την πολλή το πολύ
Κλητική ——— ——— ———
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομαστική οι πολλοί οι πολλές τα πολλά
Γενική των πολλών των πολλών των πολλών
Αιτιατική τους πολλούς τις πολλές τα πολλά
Κλητική ——— ——— ———

Το επίρρημα πολύ δεν κλίνεται και συνοδεύει ρήματα, επιρρήματα, επίθετα ή μετοχές:
π.χ. Έβρεξε πολύ, έτρεξε πολύ γρήγορα, είναι πολύ καλός μαθητής, ήταν πολύ ευτυχισμένος κλπ.

Όπως παρατηρείτε αρκετές φορές έχουμε πρόβλημα στην ορθογραφία αυτών των λέξεων. Ιδιαίτερα το επίρρημα “πολύ” με το επίθετο “το πολύ”. Να βάλουμε –λ ή –λλ, να βάλουμε –υ, –η, –οι;


1η παρατήρηση: Το επίρρημα πολύ γράφεται πάντα με –λ και –ύ.

2η παρατήρηση: Το επίθετο πολύς – πολλή – πολύ γράφεται με –λ και –ύ μόνο στον ενικό αριθμό του αρσενικού και ουδέτερου.

3η παρατήρηση: Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις βάζουμε –λλ και ακολουθούμε τους γενικούς κανόνες που ισχύουν στις καταλήξεις των ονομάτων (δηλ. –η στο θηλυκό, –οι στον πληθυντικό)

Κάνε κλικ εδώ για να εξασκηθείς οnline