Το 12ο Νηπιαγωγείο Κοζάνης με μεγάλη χαρά και προθυμία συμμετείχε στο διαγωνισμό, για την ανάδειξη έργων με κεντρικό θέμα το αστέρι …Ένα αστέρι ευχής …που ήθελε να μοιράσει ,αγάπη ,ενσυναίσθηση, χαρά ,φιλία , αλληλεγγύη και μια μεγάλη αγκαλιά σε όλα τα παιδιά του κόσμου . Στα παιδιά που δεν σταματούν να χαμογελούν, να συμμετέχουν ,να αλληλοεπιδρούν , να ανησυχούν ,να προβληματίζονται και να αισιοδοξούν για ένα καλύτερο αύριο …για ένα μέλλον με προοπτική και ευτυχία … Ειρήνη και ζωή …!
Παραλάβαμε σήμερα Τρίτη 16 Απριλίου 2024 τον έπαινο μας και η χαρά μας είναι απερίγραπτη … Ευχαριστούμε !
Στο νηπιαγωγείο μας με πολύ μεγάλη προσοχή και ευαισθησία προσεγγίσαμε την έννοια και την αξία της Ειρήνης στη σημερινή εποχή και αφού αφουγκραστήκαμε τα μηνύματα του παρελθόντος ,αντιληφθήκαμε στην ολομέλεια της σχολικής τάξης πόσο αναγκαία είναι για την ανθρωπότητα η ΕΙΡΗΝΗ …σε κάθε χώρα …σε κάθε πόλη ..σε κάθε γειτονιά ….
Πατάμε τον παρακάτω σύνδεσμο για να δούμε την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο : ΕΙΡΗΝΗ
Το 12ο Νηπιαγωγείο Κοζάνης με μεγάλη χαρά και περηφάνια συμμετέχει στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα E Twinning 2023-24 ART WORKSHOP, όπου με τη συνεργασία πέντε χωρών Ελλάδας -Ρουμανίας-Λετονίας -Πολωνίας και Τουρκίας αναδεικνύουμε την τέχνη , τον πολιτισμό , τις τεχνικές και την πολιτισμική μας κουλτούρα … Κάθε μας έργο κρύβει έμπνευση ,πρωτοτυπία, ήχο , χρώμα ,φαντασία και ποικίλες τεχνοτροπίες. Ζωγραφική , κεραμική , μαρμαροτεχνοτροπία, decoupage, θέατρο, ρυθμός και μουσική …Μας μαγεύουν και συγχρόνως μας καλλιεργούν τη δημιουργικότητα και την καλλιτεχνική μας φύση …!!!
Πιστοποιητικό υιοθεσίας από το Make a wish Ελλάδος για το 12ο Νηπιαγωγείο Κοζάνης
Με μεγάλη χαρά παραλάβαμε το πιστοποιητικό υιοθεσίας από το πρόγραμμα Αστέρι της ευχής 2023-24, διότι αγοράζοντας αστεράκια της ευχής , συμβάλαμε με όλη μας την καρδιά για να πραγματοποιηθεί η ευχή της μικρής Κωνσταντίνας …!!! Ευχαριστούμε πολύ …
Μας κάνατε να νιώσουμε σπουδαίοι και δυνατοί …Να προσφέρουμε ,να αγαπάμε ,να αγκαλιάζουμε και να χαρίζουμε απλόχερα ευτυχία ,ανιδιοτέλεια ,αγκαλιά και άπειρα χαμόγελα …!!!
E TWINNING & ΒΡΑΒΕΙΟ : ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Και ατομικό βραβείο E Twinning για τον κάθε μαθητή -μαθήτρια…
Το 12ο Νηπιαγωγείο Κοζάνης με μεγάλη χαρά συμμετείχε ενεργά στην υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος E -twinning : ”Χριστούγεννα -Πρωτοχρονιά στο πέρασμα του χρόνου ”,όπου σε συνεργασία με άλλα τέσσερα σχολεία της Ελλαδικής εμβέλειας ταξιδέψαμε νοερά απ΄ άκρη σ’ άκρη σε ήθη, παραδόσεις και έθιμα που αναβίωναν και αναβιώνουν τις ημέρες των γιορτών … Πήραμε περήφανα το βραβείο μας και σας το δείχνουμε…!
Μωμόγεροι ,Κόλιαντα ,Σούρβα , γιαπράκια , παλιές φωτογραφίες των προγόνων μας , το έθιμο της βασιλόπιτας ,οι παραδοσιακές φορεσιές και το έθιμο της φωτιάς ήταν μερικά από αυτά ,που μας χάρισαν ένα ταξίδι στο χρόνο με αναμνήσεις ,αξίες και νοσταλγικές στιγμές …!
Για να δείτε περισσότερα για την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος πατάμε το παρακάτω :
ΓΙΑΠΡΑΚΙΑ ΚΟΖΑΝΗΣ …ΠΑΤΡΟΠΑΡΑΔΟΤΟ ΕΘΙΜΟ ΚΑΙ ΕΔΕΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Τα γιαπράκια Κοζάνης έδεσμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς
Η παράδοση της αρμιάς των κοζανιτών για τα γιαπράκια των Χριστουγέννων!
Μια παράδοση πολλών χρόνων που τηρούν οι κοζανίτες ευλαβικά δεκαετίες τώρα , γίνεται και εφέτος, από την Τρίτη 14 Νοεμβρίου οι κάτοικοι της Κοζάνης παραδοσιακά βάζουν κάθε χρόνο το λάχανο με χοντρό αλάτι και να κάνει την λεγόμενη “αρμιά”, που είναι το απαραίτητο συστατικό για τα χριστουγεννιάτικα γιαπράκια.
Πρόκειται για μια ανάμνηση που ξυπνάει όμορφες στιγμές από τα παιδικά χρόνια κάθε Κοζανίτη και συνεχίζεται ως τις ημέρες μας. Ιεροτελεστία αυτή. Οι πληροφορίες για την αρμιά που μετέφερε ο λαογράφος Γιάννης Κορκάς.
Την πατροπαράδοτη συνταγή και το έθιμο λένε πως το φέρανε οι Κοζανίτες από την Ήπειρο και η άλλη ότι τη φέρανε του 17 αιώνα από την Αυστρία. Οι Κοζανίτες πραματευτάδες όπου οι εκεί κάτοικοι κάνουν το αντίστοιχο τουρσί, κόβοντας το λάχανο ψιλό, για φαγητό ή σαλάτα. Αντίστοιχα οι Κοζανίτες έφτιαχναν τα γιαπράκια με το λάχανο τουρσί, τους λαχανο- σαρμάδες δηλαδή. Μάλιστα στο Γκράτς της Αυστρίας υπάρχει και εργοστάσιο που φτιάχνει αρμιά, ενώ όπως μετέφεραν κοζανίτες κάτοικοι της εν λόγω περιοχής στον λαογράφο κ. Κορκά , όλος ο δρόμος μύριζε αρμόζμο! Στην Κοζάνη υπάρχει μια πολύ καλή παράδοση για την αρμιά, αφού από την πρώτη φορά που την έκαναν διαπίστωσαν τη νοστιμιά της . Το έβαζαν του Αη Φιλ΄πα, για να παραμείνει 40 ημέρες, όσο κρατάει η Σαρακοστή, μέχρι 24 Δεκεμβρίου”, λέει χαρακτηριστικά ο κ. Κορκάς. Για να είναι και ευλογημένα .
Τα λάχανα έπρεπε να είναι Βαντσιώτικα, δηλαδή από την Άνω και Κάτω Κώμη, όπου φημίζονται για την ποιότητά τους στο λάχανο . Όμως, όπως τονίζει ο κ. Κορκάς, αν τα λάχανα τα χτυπούσε πάχνη, γίνονταν καλύτερα. Εν συντομία, περιγράφοντας τη διαδικασία , είπε πως έπαιρνε κανείς το λάχανο, έκοβε το «Τζούφο» κοτσάνι και τα έβαζε σε ένα μεγάλο καδί , όπου χωρούσε 10-15 λάχανα, ανάλογα τη «φαμπλιά», αφού οι κοζανίτες αγαπούν τα γιαπράκια, και έφκιαναν παλιά τουλάχιστον, μέχρι τον Μάρτιο. Μάλιστα, έπαιρναν χοντρό αλάτι και τα άφηναν 2-3 ημέρες έτσι. Εν συνεχεία, έπαιρναν νερό συνήθως ή από του Νιούλ’ του Πηγάδ’, ή από της Μπινιός και από το Σμάθκο, όπου το νερό ήταν κατάλληλο για να τα κρατάει και να μη τα “χωνεύει”. Το καδί είχε και μια βρυσούλα κάτω, για να βγαίνει το νερό από κάτω και να επανατοποθετείται από πάνω, ώστε να πάρουν όλα τα λάχανα τη γεύση. Από πάνω από τα λάχανα έμπαινε μια “μπιστιρά”, για να τα καλύπτει και να παίρνουν τη γεύση που χρειάζεται. Επίσης, άλλο ένα μυστικό, ήταν πως έριχναν ρεβίθια για να πάρει η αρμιά κίτρινο χρώμα! Το καδί αυτό έμπαινε ή στο υπόγειο ή εκείνα τα χρόνια στο πλυσταριό ή αλλού, για να διατηρείται κάποια θερμότητα, λόγω του βαρύ χειμώνα .
Παραμονές Χριστουγέννων οι νοικοκυρές έβγαζαν τα λάχανα και έφτιαχναν τα γιαπράκια , τα οποία γινόταν ανάρπαστα , αφού όλοι έτρωγαν άσωτα! Ο αρμόζμος , όμως είχε και άλλη χρήση, αφού χρησιμοποιούνταν ως “ηλιάτσ’”, δηλαδή γιατροσόφι! Το έδινες σε έναν που υπέφερε από βαρυστομαχιά για να τον ανακουφίσει. Επίσης, όταν κάποιος γυρνούσε σπίτι μεθυσμένος από τις ρακές μπορούσε να πιεί αρμόζμο για να ξεμεθύσει όταν ήταν «κούρπιτου» ! Εκτός από το καδί, οι νοικοκυρές μπορούσαν να βάλουν τα λάχανα και σε πήλινα κιούπια, που έπαιρναν λιγότερα λάχανα, πέντε ή έξι.
Αυτή η πολύ μεγάλη παράδοση εξακολουθεί να κρατάει ως τις ημέρες μας, επειδή οι νέες γενιές μετέφεραν από γενιά σε γενιά , οι πεθερές στις νύφες κ.ο.κ. Το όλο μυστικό είναι στην προετοιμασία της αρμιάς, να παρακολουθούν το καδί και να φροντίζουν τον αρμόζμο! Από του Αγίου Φιλίππου οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το καδί ή το πλαστικό σκεύος (που χρησιμοποιείται στις μέρες μας), και θα πρέπει να έχουν το νου τους για το πως πάει η αρμιά! Η προετοιμασία της αρμιάς θέλει δουλειά, ώστε να μην χαλάσουν τα λάχανα και να μη μουχλιάσουν ή να διαλυθούν! Ειδάλλως δεν θα γίνουν καλά τα γιαπράκια! Όμως, αν πετύχουν τα γιαπράκια, το λάχανο της αρμιάς μπορούσε να κρατήσει ως τον Μάρτιο, ένα φαγητό που έτρωγαν πολύ ειδικά παλαιότερα. Σε συνδυασμό με τα γουρούνια που είχε και το κάθε σπίτι για τα Χριστούγεννα, έσφαζαν έβαζαν το κρέας ανάμεσα σε λίγδα και διατηρείτο το χειμώνα , έφκανιαν και τα περίφημα λουκάνικα που τα συνοδεύουν με μαύρο κρασί . Ωραία και αγνή εποχή. Την οποία νοσταλγούμε .
Το γιαπράκι ήταν το έδεσμα των Χριστουγέννων και ο ένας γείτονας καλούσε τον άλλο μετά την εκκλησία για να δοκιμάσει την τέχνη του στα γιαπράκια! Αυτό ήταν μια ωραία οικογενειακή παράδοση που ένωνε τις οικογένειες, ενώ οι φιλοξενούμενοι γινόταν δοκιμαστές γιαπρακιών! Το τραπέζι των Χριστουγέννων αποτελούνταν από βραστό, γιαπράκια και ψητό χοιρινό με πατάτες στο φούρνο. Το φαγητό ήταν πλούσιο και ήταν ό,τι πρέπει μετά τη νηστεία των ημερών.
Δημιουργώντας Ανθεκτικές Κοινωνίες: Το παράδειγμα της Κοζάνης
Σήμερα Τρίτη 13 Φεβρουαρίου 2024 υλοποιήσαμε τη διεξαγωγή του εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο: «Δημιουργώντας Ανθεκτικές Κοινωνίες: Το παράδειγμα της Κοζάνης», που διοργανώνει ο φορέας Clube – Cluster Βιοοικονομίας και Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο απευθύνεται σε μαθητές/τριες Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Νηπιαγωγείο και Δημοτικό) των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Μακεδονίας, για ένα σχολικό έτος, 2023-2024.Η δράση μας εντάσσεται στα εργαστήρια δεξιοτήτων -θεματικός κύκλος : Φροντίζω το περιβάλλον -Αναδάσωση και δάσος -Φυσικές καταστροφές και επιπτώσεις .
Στόχος του εκπαιδευτικού προγράμματος:
Στόχος του προγράμματος είναι να επιδιώξει οι μαθητές να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν, λαμβάνοντας ερεθίσματα μέσα από την συζήτηση για την ανάγκη δημιουργίας πόλεων κλιματικά ουδέτερων και έξυπνων, την γνωριμία με βιο-προιόντα και προϊόντα κυκλικής οικονομίας και τέλος την δημιουργία ενός σχολικού κήπου, ως ενδυνάμωσή της επαφής με τη φύση! Μέσα από την παρούσα εκπαιδευτική διαδικασία, οι μαθητές βλέπουν πώς η πολιτική της Ευρωπαικής Ένωση για την Αποστολή 100 πρότυπων κλιματικά ουδέτερων και έξυπνων πόλεων γίνεται πράξη και σταδιακά εφαρμόζεται, καθώς αναπτύσσεται ο τρόπος υλοποίησης της δέσμευσης της πόλης της Κοζάνης, γνωστό ως ΚΟΖΑΝΗ 2030. Γνωρίσαμε με τις δύο περιβαλλοντολόγους Βαλεντίνα Πλάκα και Γιώτα Καραχρήστου καλές πρακτικές και βήματα της καθημερινότητας μας ,όπου με μικρές μας παρεμβάσεις μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη Γη που κινδυνεύει να αφανιστεί από τις κακές ανθρώπινες παρεμβάσεις στο φυσικό του περιβάλλον . Ανακυκλώσιμα υλικά μπορούν να γίνουν πάλι αντικείμενα καινούρια για την καθημερινότητα μας … Φυτεύουμε δέντρα ,φυτά και καρπούς για να δώσουμε καθαρό οξυγόνο και υγεία στη ζωή μας …
Συγκέντρωση τροφίμων για το συσσίτιο απόρων Δήμου Κοζάνης-Δεκέμβριος 2023.
Το 12ο Νηπιαγωγείο Κοζάνης ανταποκρίθηκε με πολύ μεγάλη προθυμία στο κάλεσμα της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Κοινωνικής Πρόνοιας και μέριμνας του Δήμου Κοζάνης, για τη συγκέντρωση τροφίμων και άλλων ειδών για τους άπορους κατοίκους της πόλης μας . Ο Δήμος Κοζάνης διανέμει 200 μερίδες φαγητού καθημερινά και τρόφιμα σε άπορους -αδύναμους οικονομικά συμπολίτες μας . Οφείλουμε ιδιαίτερα αυτές τις μέρες αγάπης, που έρχονται να εκφράσουμε τη στήριξη και την αλληλεγγύη μας σε όσους μας χρειάζονται .
Ευχόμαστε από καρδιάς Καλά Χριστούγεννα και Καλές γιορτές σε όλους … Με αγάπη ,ομόνοια ,Ειρήνη, προσφορά και ενσυναίσθηση σε κάθε βήμα της καθημερινότητας μας .
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ -ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ .. ΚΟΖΑΝΗ
“Τα κόλιαντα στην Κοζάνη”
Στην Κοζάνη τα λέμε «κόλιαντα» και με τη λέξη αυτή εννοούμε αποκλειστικά τα τραγούδια που ψάλλονται την παραμονή των Χριστουγέννων, καθώς και τα ειδικά κουλούρια με τα οποία φιλοδωρούν τους μικρούς την ημέρα αυτή. Τα τραγούδια που ψάλλονται την παραμονή του Αγίου Βασιλείου, καθώς και τα κουλούρια της ημέρας αυτής, τα λέμε «σούρβα»
Τα κάλαντα (από το λατινικό calendae) ή Κόλιαντα είναι αρχαιότατο και πανελλήνιο έθιμο. Είναι κυρίως τα τραγούδια, που τραγουδούν οι μικροί την παραμονή των Χριστουγέννων και των άλλων εορτών: του Αγίου Βασιλείου, των Θεοφανίων και των Βαΐων.
Επεξεργαστήκαμε στην παρεούλα με τα παιδιά φωτογραφικό υλικό σε ασπρόμαυρη μορφή ,όπου απεικονίζονται φωτογραφικά στιγμιότυπα από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά των προγόνων μας στην περιοχή της Κοζάνης και της Περιφέρειας στην Δυτική Μακεδονία … Ταξιδέψαμε νοερά στα δικά τους λημέρι και πλάσαμε ιστορίες με φαντασία και ποικιλία ιδεών ,σκέψεων και υποθέσεων …Η πλοκή των ιστοριών μας μαζί με τους ήρωες που πρωταγωνιστούσαν σε κάθε ιστορία μας έφερνε αναμνήσεις που ήταν ξεχασμένες στο χρονοντούλαπο της ιστορίας … Ακούσαμε τα κάλαντα της Κοζάνης με την ιδιαίτερη προφορά και τους ιδιωματισμούς προσπαθώντας να μαντέψουμε το νόημα της κάθε λέξης … Οι γιαγιάδες μας και οι παππούδες μας ήταν σοφοί και αγαπούσανε πολύ τα παραδοσιακά Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά ..
Η αμοιβή για τα κόλιαντα που έλεγαν τα παιδιά και οι μεγάλοι σε κάθε σπιτικό , δεν ήταν πράξη φιλανθρωπίας, ούτε ζητιανιάς. Ήταν πράξη τελετουργική. Το κάθε κέρασμα είχε τον δικό του ιδιαίτερο συμβολισμό απόλυτα εναρμονισμένο με το συνολικό πνεύμα του εθίμου. Μέσα από το φιλοδώρημα των μικρών καλαντιστών με καρπούς της γης ( κάστανα, καρύδια, αμύγδαλα, ξυλοκέρατα, φιστίκια, φιρίκια, μανταρίνια) οι νοικοκυραίοι επεδίωκαν την εξασφάλιση της καλής σοδειάς για το σπιτικό τους. Με τα διάφορα γλυκά (κόλιαντα ή σούρβα αλλά και σαλιάρα ή κουραμπιέδες) εκβίαζαν την εξασφάλιση της ευτυχίας και της χαράς στο σπίτι και στην οικογένεια τους ενώ με τα νομίσματα ( πεντάρες, δεκάρες και δραχμές παλιότερα), επιζητούσαν την εξασφάλιση του πλούτου και της αφθονίας.Τα κόλιαντα, τα ιδιαίτερα κουλουράκια των Χριστουγέννων μαζί με τα σούρβα της Πρωτοχρονιάς που πρόσφεραν οι νοικοκυρές στους μικρούς καλαντιστές είχαν και αυτά τον δικό τους συμβολισμό. Στα κόλιαντα, τα ζυμωμένα με νερό , αλεύρι και προζύμι οι παλιές νοικοκυρές έδιναν διάφορα σχήματα αναπαριστάνοντας εικόνες της κτηνοτροφικής ζωής του τόπου (αρνιά, γουρούνια, κότες, τζιουμπανίκες (κλίτσες ) του βοσκού κλπ), μαζί με στοιχεία της καθημερινότητας, όπως της μπάμπως τα ματουάλια, οι κοτσίδις ( κλώσσις) των μαλλιών, οι πιρδίκις, τα ανθρωπάκια κλπ). Δεν ξεχνούσαν φυσικά το θρησκευτικό μήνυμα των ημερών, γι’ αυτό και πρώτο έπλαθαν το Κόλιαντου της Παναγίας. Αυτό απεικόνιζε ένα κουλούρι με σταυρό στο κέντρο ή την Παναγία με το θείο βρέφος αγκαλιά. Αυτό το πρώτο κόλιαντο, το θεωρούσαν ιερό, το έβαζαν στα εικονίσματα και δεν επέτρεπαν σε κανέναν να το πειράξει. Πίστευαν ότι είχε θεραπευτικές ιδιότητες και γιάτρευαν μ’ αυτό μέχρι και λυσσασμένα σκυλιά.
Πάντως τα παλιά χρόνια οι μικροί περίμεναν τα «κόλιαντα» με μεγάλη λαχτάρα. Αψηφώντας τις παγωνιές και τα χιόνια, απ’ τα μεσάνυχτα ξεχύνονταν παρέες – παρέες, σωστό μελισσολόι, στους δρόμους και τα σοκάκια με τα σακούλια και τους τσιώκους κι απ’ τραγούδια, τις φωνές και τα θυροκτυπήματα, βούιζε ο τόπος.
Το έθιμο έχει ατονήσει τελείως και ξεχάστηκαν και τα τραγούδια που τραγουδιούνταν. Με την εγκατάσταση των προσφύγων και την επιμιξία αλλοιώθηκαν τα έθιμα και οι μικροί δεν περιμένουν πιά τα «κόλιαντα» με την ίδια λαχτάρα που τα περιμέναμε εμείς τα παλιά τα χρόνια. Τώρα, απλώς για να τηρηθεί το έθιμο, στέλνουν τα πολύ μικρά παιδιά στα συγγενικά μονάχα σπίτια κι όχι απ’ τα βαθιά χαράματα, αλλά αργά προς το μεσημέρι. Ο τσιώκος, αν υπάρχει, είναι απλώς διακοσμητικό στοιχείο και δεν ακούς άλλο τραγούδι απ’ το «Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει…»
Ας τα ακούσουμε και μεις …
Κόλιαντα , μπάμπω, κόλιαντα,
και μένα κολιαντίνα.
Κι αν δεν μου δώσεις
κι αν δεν μου δώσεις κόλιαντα,,
δώσ’ μας την θυγατέρα σ’.
-Τι την θέλεις, τη δική μου θυγατέρα
-Να την φιλώ, να την τσιμπώ
να με ζεσταίνει το βράδυ.
Φέρτε μας τα κόλιαντα,
τι μας πήρ’ η μέρα.
Η μέρα μερουλίζει,
το πουλί τσουρίζει.
Η γάτα νιαουρίζει,
ο Χριστός γεννιέται.
Γεννιέται και βαφτίζεται
στους ουρανούς απάνω.
Οι άγγελοι χαίρουνται
και τα δαιμόνια σκάνουν (=σκάνε).
Σκάνουν και πλαντάζουν
τα σίδερα δαγκάνουν
Παραδοσιακά κόλιαντα Κοζάνης
Κόλιαντα μπάμπου μ’ , κόλιαντα κι μένα ν ‘ κολιαντίνα.
Κι μένα την τρανήτερη κι τώρα κι από χρόνου.
Να ζήσεις χρόνους ικατό κι να τους απιράσεις.
Ν ‘ ασπρίσεις σαν τουν Μπουρινου σαν τ ‘ άσπρου περιστέρι.
Δυο περιστέρια μάλουναν κι πάλι αγαπιούνταν.
Ψηλά, ψηλά σηκώνονταν, στουν ουρανό φιλιούνταν.
Κι σαν δεν έχεις κόλιαντα, δος μας ένα σιτζιούκι,
νάνι καλό, νάνι χουντρό, νάνι ζαχαρουμένο.
Κι σαν δεν έχεις κι σιτζιούκι, δος μας ένα κορίτσι.
Κι τι του θέλεις γάϊδαρε του ξένου του κορίτσι;
Να μ’ ρίχνει νιρό να νίβουμι, να μ’ στρώνει να πλαγιάζω.
Να το φιλώ να του τσιμπώ να μι ζισταίνει του βράδυ.
κι τ’ χρον’ !
Επεξεργαστήκαμε στην παρεούλα με τα παιδιά φωτογραφικό υλικό σε ασπρόμαυρη μορφή ,όπου απεικονίζονται φωτογραφικά στιγμιότυπα από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά των προγόνων μας στην περιοχή της Κοζάνης και της Περιφέρειας στην Δυτική Μακεδονία … Ταξιδέψαμε νοερά στα δικά τους λημέρι και πλάσαμε ιστορίες με φαντασία και ποικιλία ιδεών ,σκέψεων και υποθέσεων …Η πλοκή των ιστοριών μας μαζί με τους ήρωες που πρωταγωνιστούσαν σε κάθε ιστορία μας έφερνε αναμνήσεις που ήταν ξεχασμένες στο χρονοντούλαπο της ιστορίας … Ακούσαμε τα κάλαντα της Κοζάνης με την ιδιαίτερη προφορά και τους ιδιωματισμούς προσπαθώντας να μαντέψουμε το νόημα της κάθε λέξης … Οι γιαγιάδες μας και οι παππούδες μας ήταν σοφοί και αγαπούσανε πολύ τα παραδοσιακά Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά …
Έθιμα Πρωτοχρονιάς
Όπως τα Χριστούγεννα έτσι και την Πρωτοχρονιά, την παραμονή όλα τα παιδιά κατά ομάδες, όταν σουρούπωνε επισκέπτονταν όλα τα σπίτια και τραγουδούσαν τα κάλαντα:
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή, κι αρχή καλός μας χρόνος,
εκκλησιά, εκκλησιά με τ΄ άγιο θρόνος.
Αρχή που βγήκε ο Χριστός, Άγιος και πνευματικός,
στη γη, στη γη να περπατήσει
και να μας, και να μας καλοκαρδίσει.
Άγιος Βασίλης έρχεται, άρχοντες το κατέχετε,
από, από την Καισαρεία, ζησ΄ αρχό, ζήσ’ αρχόντισσα κυρία.
Βαστάει εικόνα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι, δες και με, δες κι εμέ το παλικάρι.
Σ΄ αυτό το σπίτι που ΄ρθαμε, πέτρα, πέτρα να μη ραγίσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού, χίλια, χίλια χρόνια να ζήσει.”
Η νοικοκυρά άνοιγε την πόρτα να τους ακούσει και στο τέλος έδινε σε κάθε παιδί από μια δεκάρα ή εικοσάρα ή πεντούλι, ή ξυλοκέρατο ή ακόμη και φρούτα.
Οι μεγάλοι ντυνόντουσαν καρναβάλια, φορούσαν συνήθως παλιά ρούχα, κρύβοντας το πρόσωπο με κάποιο τσεμπέρι(μαντήλα),φορούσαν ανάποδα το σακάκι ή την κάπα(υφαντό παλτό τσομπάνου με κουκούλα, από τρίχα γίδας), στη μέση τους κρεμούσαν κουδούνια, καμιά φορά ντυνόντουσαν οι άνδρες νύφες και οι γυναίκες γαμπροί, δεν τραγουδούσαν τα κάλαντα, ούτε μιλούσαν, μπαίνοντας στον οντά του σπιτιού, όπου βρισκόταν όλη οι οικογένεια, χορεύοντας κυκλικά πείραζαν ή τσιμπούσαν τον σπιτονοικοκύρη.
Ηταν επιτυχία των καρναβαλιστών, όταν δεν τους αναγνώριζαν, όταν όμως αναγνώριζαν κάποιον τότε αγκαλιάζονταν και ανταλλάσσαν ευχές για τον καινούργιο χρόνο.
Η νοικοκυρά κερνούσε τον καθένα τσίπουρο με μεζέ τηγανιάς ή τσιγλάνια (τσιγαρίδες).
Η νοικοκυρά από νωρίς την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ετοίμαζε την βασιλόπιτα, άνοιγε στον σοφρά το φύλλο της βασιλόπιτας και το άπλωνε στο ταψί με ενδιάμεση γέμιση φέτας, τοποθετώντας και το φλουρί που ήταν μια δεκάρα ή εικοσάρα ή πεντούλι.
Την Βασιλόπιτα την έψηνε στο φούρνο της ξυλόσομπας.
Ετοίμαζε επίσης την Πρωτοχρονιάτικη σούπα με τον κόκορα.
Ανήμερα της Πρωτοχρονιάς έβαζαν τα καλά τους και πήγαιναν στην εκκλησία, μετά το πέρας της λειτουργίας και την επιστροφή τους στο σπίτι, όλη η οικογένεια κάθονταν σε σκαμνάκια περιμετρικά του σοφρά, η δε νοικοκυρά έβαζε στην μέση την βασιλόπιτα.
Ο αρχηγός του σπιτιού αφού την σταύρωνε την έκοβε σε κομμάτια όσα τα μέλη της οικογένειας, επί πλέον έκοβε κομμάτια για τον Χριστό, την Παναγία και για το σπίτι.
Ο μικρότερος της οικογένειας πήγαινε σε μια γωνία του σπιτιού και έλεγε τα ονόματα στα οποία ανήκε το κομμάτι της βασιλόπιτας.
Αυτός που θα του τύχαινε το φλουρί ήταν ο τυχερός της χρονιάς και θα έπρεπε τουλάχιστον για την ημέρα της Πρωτοχρονιάς να κάμνει όλες τις δουλειές και τα θελήματα της οικογένειας.
Στην συνέχεια σέρβιρε η νοικοκυρά την σούπα με τον κόκορα.
Στο τέλος του πρωτοχρονιάτικου γεύματος παρατηρούσαν το κόκαλο του στήθους του κόκορα, αν στην άκρη είχαν μείνει τρίχες από το κρέας του κόκορα, τότε έλεγαν πως στο σπίτι θα έχουν πολλά μπερεκέτια(αφθονία αγαθών), επίσης παρατηρούσαν το κόκαλο του στήθους και αν σε αυτό δεν υπήρχε καμία τρύπα, τότε δεν θα υπήρχε στην χρονιά θάνατος.
Κατά την διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων και μέχρι τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς οι άνδρες του χωριού μαζευόντουσαν στο καφενείο του χωριού, κάθε βράδυ και παίζανε 21(τυχερό παιχνίδι τράπουλας), η κορύφωση του παιχνιδιού ήταν το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, στόχος όλων ήταν να κερδίσουν τον Γιάννη Πρόεδρο του χωριού. Επίσης ήταν η χαρά του καφετζή, γιατί τα κέρδη του εκείνων των ημερών ανέβαιναν κατακόρυφα.
Ολή την ημέρα της Πρωτοχρονιάς αντάλλασαν ευχές μεταξύ τους, για το Νέο Ετος και προσπαθούσαν να μην ανταλλάξουν κουβέντες, για είναι το Ετος τυχερό μαζί τους.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
