Μαμά, να κοιμηθώ μαζί σας
«Μαμά, να κοιμηθώ μαζί σας;
Υπάρχουν τέρατα κάτω απ’ το κρεβάτι μου»
Τότα Αρβανίτη-Παπαδοπούλου
Σχολική Σύμβουλος 23ης Περιφέρειας Π.Α.
Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών
M.A. inEducationΠανεπιστημίου Lancaster
Βρέθηκα, πριν λίγες ημέρες, ανάμεσα σε μια συντροφιά νέων γονέων, φίλων του γιού μου. Καθώς τα παιδιά έπαιζαν στο δωμάτιο της εγγονής μου, μια νεαρή μητέρα με πλησίασε και, γνωρίζοντας την ιδιότητά μου, με ρώτησε λίγο αμήχανα:
«Η Ηρώ (4,5 ετών-προνήπιο) εδώ και μερικές ημέρες ξυπνάει στον ύπνο της, έρχεται στο δωμάτιό μας και μάς ξυπνάει, λέγοντας πως φοβάται να κοιμηθεί στο κρεβάτι της, γιατί υπάρχουν τέρατα κρυμμένα από κάτω. Μπορείτε να με βοηθήσετε; Ο άντρας μου κι εγώ, δεν ξέρουμε πώς να το αντιμετωπίσουμε»
Επειδή, πιστεύω πως θα υπάρχουν ανάμεσά σας γονείς που αντιμετωπίζουν -ή πρόκειται να αντιμετωπίσουν- μια ανάλογη περίπτωση, σκέφτηκα πως θα ήταν χρήσιμο να σας δώσω μερικές ιδέες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε ανάλογα περιστατικά.
Αγαπητοί γονείς,
Αυτό που, συνήθως, απαντάμε, νομίζοντας πως έτσι ξορκίζουμε τα «τέρατα» είναι πάνω κάτω: «Τι είναι αυτά που λες παιδί μου; Δεν υπάρχουν τέρατα!» ή «Κρίμα και σε είχα για μεγάλο παιδί… Δεν υπάρχει τίποτα για να φοβηθείς!» ή «Δεν το πιστεύω ότι ΕΣΥ φοβάσαι κάτι που δεν υπάρχει!» κλπ. Δυστυχώς, αυτού του τύπου οι αντιδράσεις εκ μέρους μας, αφήνουν απ’ έξω την ανησυχία του παιδιού και παρότι περιορίζουν τις αντιδράσεις του δεν περιορίζουν το φόβο που αισθάνεται. Η φάση που περνά το παιδί θα συνεχιστεί και ίσως μετατραπεί σε χρόνιο πρόβλημα δυσκολίας στον ύπνο.
Το έχουμε ξαναπεί. Για τα μικρά παιδιά είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό. Δεν κατανοούν τη διαφορά. Έτσι, φαντάζονται διάφορα πλάσματα –κάτι πολύ φυσικό για το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκονται- τα οποία είναι πολύ τρομακτικά και πολύ αληθινά, για τα ίδια τα παιδιά. Άλλες φορές, έχοντας παρακολουθήσει κάτι στην τηλεόραση, μπορεί να τα φοβίσει μια φιγούρα ή ένα «κακός» ήρωας και να στοιχειώσει τον ύπνο τους. Τα παιδιά είναι απρόβλεπτα. Ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι θα είναι αυτό που θα τους προκαλέσει το «αρνητικό» ενδιαφέρον.
Το ερώτημα, τώρα, είναι: «Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά να ξεπεράσουν το φόβο τους;»
Πρώτα απ’ όλα, καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε πως πρόκειται για έναν συνηθισμένο φόβο και μια συνηθισμένη φάση που περνούν τα περισσότερα παιδιά. Ένας αξιόπιστος τρόπος για να βοηθήσουμε το παιδί μας να ξεπεράσει το φόβο του είναι να πάρουμε στα σοβαρά το φόβο του και να καταστρώσουμε μαζί με το παιδί ένα σχέδιο.
Το σχέδιο αυτό θα προέλθει μετά από συζήτηση με το παιδί και μπορεί να περιλαμβάνει μια ρουτίνα, που θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε βράδυ. Για παράδειγμα, κάθε βράδυ, πριν από τον ύπνο, ο γονέας (μπαμπάς ή μαμά, επιλέγει το παιδί) θα μπει στο υπνοδωμάτιο του παιδιού και θα «εξαφανίσει» τα τέρατα, λέγοντας περίπου το εξής: «Καταλαβαίνω πόσο τρομακτικό είναι για σένα. Ας κοιτάξουμε μέσα στην ντουλάπα. Ας δούμε κάτω από το κρεβάτι. Δεν υπάρχει τίποτα. Τέλεια! Τώρα, θα πω στα τέρατα, να μην ξαναέρθουν στο δωμάτιό σου τη νύχτα!». Κάτι άλλο, που θα μπορούσατε να κάνετε είναι να φτιάξετε μαζί «μια ζωγραφιά που θα διώχνει τα τέρατα» και να τη βάλετε κάτω από το κρεβάτι. Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο, φτιάξτε ένα απαγορευτικό σήμα και κρεμάστε το έξω από την πόρτα του υπνοδωματίου, με την επιγραφή (που μπορεί να γράψει το ίδιο το παιδί) «Απαγορεύεται η είσοδος στα τέρατα». Επίσης, ένα μικρό φωτάκι στο υπνοδωμάτιο του παιδιού, θα μπορούσε να λειτουργεί αγχολυτικά για το παιδί. Φυσικά, μπορείτε να επινοήσετε κι εσείς άλλους τρόπους, ανάλογα με τις διαθέσεις του ίδιου του παιδιού. Μια φίλη μου, για παράδειγμα, «σκούπιζε» κάθε βράδυ, κάτω από το κρεβάτι της κόρης της, όλα τα τέρατα που υπήρχαν και τα πέταγε έξω με το φαράσι.
Αυτή η διαδικασία, όσο αστεία ή σουρεαλιστική κι αν ακούγεται, είναι μια προσέγγιση που ανακουφίζει και βοηθά πολύ το παιδί να ηρεμήσει και να κοιμηθεί. Ο γονέας, μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβει αυτή τη ρουτίνα αρκετά βράδια συνέχεια. Το πόσο γρήγορα θα ξεπεράσει αυτή τη φάση το παιδί, εξαρτάται από το πώς θα χειριστείτε εσείς το πρόβλημα. Το βασικό σε όλη τη διεργασία της αντιμετώπισης, είναι να καταλάβει το παιδί ότι ο γονέας το καταλαβαίνει και συνεργάζεται μαζί του.
Κάτι πολύ σημαντικό, που είναι ανάγκη να επισημάνω, είναι το γεγονός πως η διαδικασία που ακολουθούμε για να βοηθήσουμε το παιδί να ξεπεράσει τη φάση του νυχτερινού φόβου, θα διαδραματίζεται πάντα και μόνο στο δωμάτιο και το κρεβάτι του παιδιού. Αποφύγετε να επιτρέψετε στο παιδί να συνεχίσει τον ύπνο του στο δικό σας κρεβάτι, αν ξυπνήσει τη νύχτα, γιατί κάτι τέτοιο είναι εύκολο να παραταθεί επ’ αόριστο. Αν το παιδί χρειάζεται να το ηρεμήσετε, πριν ξανακοιμηθεί, ξαπλώστε για λίγο στο δικό του κρεβάτι ή καθίστε για λίγο δίπλα του να το γαληνέψετε.
Αγαπητοί γονείς,
Κλείνοντας, θα ήθελα να σας θυμίσω, πόσο σημαντικό είναι να ελέγχετε τι παρακολουθούν τα παιδιά στην τηλεόραση μόνα τους ή μαζί σας. Κι αυτό γιατί, έχει βρεθεί πως, τις περισσότερες φορές, οι φόβοι των παιδιών πυροδοτούνται από κάποιους χαρακτήρες στις ταινίες.
