Τα όρια… μπορεί κανείς να μιλά για αυτά μέρες! Τα όρια αφορούν όλους μας και υπάρχουν παντού. Χωρίς αυτά δε θα μπορούσαμε να είμαστε λειτουργικοί, να συνεργαζόμαστε, να οργανωνόμαστε και να είμαστε αποδοτικοί. Τα όρια δημιουργούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο κάθε άνθρωπος μπορεί να συνυπάρξει με τους συνανθρώπους του, να αντλεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ικανοποίηση και ασφάλεια, να εξελίσσεται και να δημιουργεί.
Γιατί μέσα στην οικογένεια οι γονείς βάζουν όρια στα παιδιά και δεν τα αφήνουν να τα ανακαλύψουν μόνα τους; Γιατί επιφορτίζονται εκείνοι με το απαιτητικό αυτό έργο, που στην πράξη αποδεικνύεται αρκετά ζόρικη υπόθεση;
Μα, γιατί τα παιδιά δεν κατανοούν τη χρησιμότητα των ορίων!
Δεν καταλαβαίνουν τη σημασία του να αναστέλλουν τις επιθυμίες τους, να ασκούν αυτοέλεγχο, να λειτουργούν υπεύθυνα, να συμπονούν τους γύρω τους.
Εκτός αυτού, αν οι γονείς δε θέσουν όρια, τότε το παιδί αισθάνεται ανυπεράσπιστο και απροστάτευτο, αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως απειλή, συνεχώς μεταβαλλόμενο και το γονιό ως ανίσχυρο. Μπερδεύεται και δεν μπορεί να διαμορφώσει μια ξεκάθαρη εικόνα του άγνωστου κόσμου μέσα στον οποίο μεγαλώνει, αλλά και των προθέσεων και των συναισθημάτων των γονιών του απέναντί του.
Νιώθει δυστυχισμένο, αποθαρρυμένο, ανασφαλές και συχνά εκδηλώνει προβλήματα στη συμπεριφορά του. Ένα παιδί το οποίο μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον χωρίς κανόνες και σαφή όρια δεν είναι ένα παιδί ελεύθερο. Αντίθετα, είναι ένα παιδί σκλαβωμένο σε μια ασαφή και περίπλοκη δομή, μέσα στην οποία δεν μπορεί να καλλιεργήσει το αίσθημα της υπευθυνότητας και της συνεργασίας. Από την άλλη, το παιδί που ζει και μεγαλώνει σε ένα υπερβολικά αυστηρό περιβάλλον, βομβαρδισμένο από αυταρχικούς και υπερβολικούς κανόνες, δυσκολεύεται να αναπτύξει ενδιαφέροντα, κλίσεις και προτιμήσεις. Συχνά είναι ένα παιδί με χαμηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης που μπορεί όμως μελλοντικά να εμφανίσει έντονα σημάδια ανυπακοής και αντίδρασης. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και καλύτερη προσαρμογή στην ομάδα των συνομηλίκων. Εκτός αυτού, γίνονται περισσότερο αυτόνομα. Η συνέπεια και η σταθερότητα στην εφαρμογή των κανόνων αυτών, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη και υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, καθώς και την ομαλή λειτουργία ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος.
Τα όρια, όσο και αν ακούγεται περίεργο, είναι ένδειξη αγάπης και μέρος της φροντίδας που οι γονείς παρέχουν στα παιδιά τους. Είναι από τα σπουδαιότερα δώρα που μπορεί να προσφέρει ένας γονιός στο παιδί του, από τα σημαντικότερα εφόδια που του δίνει για να μάθει να πορεύεται μόνο του. Κάθε γονιός προσβλέπει σε ένα ευτυχισμένο μέλλον για το παιδί του και αυτό για να επιτευχθεί προϋποθέτει την ύπαρξη ορίων. Στις μικρότερες ηλικίες, οι γονείς συχνά οριοθετούν τα παιδιά τους για λόγους ασφαλείας, π.χ. λένε στο παιδί του ενός έτους «ΟΧΙ!» όταν πάει να πιάσει τα χάπια της γιαγιάς από το κομοδίνο ή λένε «ΜΗ» στο δίχρονο παιδί τους όταν ανεβαίνει πάνω στην καρέκλα για να σκαρφαλώσει στη βιβλιοθήκη και να πάρει ένα παιχνίδι που του γυάλισε. Αυτή η οριοθέτηση είναι απολύτως απαραίτητη, αφού το παιδί δεν έχει ακόμη αίσθηση του κινδύνου και μπορεί να πάθει κακό. Στις περιπτώσεις που δεν το κάνει ο γονιός μιλάμε για παραμέληση, η οποία αποτελεί μια μορφή βίας και διώκεται ποινικά. Εκτός αυτών των παρεμβάσεων, οι γονείς από πολύ νωρίς θέτουν κανόνες που σχετίζονται με τις ώρες ύπνου και διατροφής, ενώ στην πορεία βάζουν κανόνες και για το ντύσιμο, τα παιχνίδια, τις σχέσεις με τους άλλους, τη μελέτη, τις αγορές, την τηλεόραση, τις εξόδους, κλπ. Καθώς το παιδί μεγαλώνει και ειδικά από το 2ο έτος της ζωής του και μετά, η οριοθέτηση αρχίζει να περιστρέφεται και γύρω από θέματα επιθετικής συμπεριφοράς, όπως όταν ένα παιδί θέλει το παιχνίδι που έχει ο αδερφός του και τον χτυπά για να το πάρει. Οι ανάγκες για οριοθέτηση είναι συνεχείς! Ακόμα κι όταν ένας γονιός θεωρεί ότι έχει διευθετήσει πολύ καλά τα θέματα αυτά, την επόμενη κιόλας στιγμή θα προκύψουν νέες καταστάσεις, που πρέπει να επεξεργαστεί και να πάρει θέση. Γονείς και παιδιά βρίσκονται σε συνεχή συνδιαλλαγή, διαπραγμάτευση και κάνουν συμβιβασμούς.
Τα καλά όρια χτίζουν καλές σχέσεις και οι καλές σχέσεις χτίζονται πάνω σε καλά όρια Μια σχέση στερεή και δυνατή, που τροφοδοτείται από το γονιό με αγάπη, αποδοχή, κατανόηση και τρυφερότητα προς το παιδί, είναι η καλύτερη βάση πάνω στην οποία μπορεί να στηριχτεί για να βάλει όρια. Αν η σχέση είναι δυνατή, ο θυμός από τις διενέξεις που αναπόφευκτα θα προκύψουν, θα εκτονωθεί σύντομα. Επιβραβεύουμε τις επιθυμητές συμπεριφορές αντί να σχολιάζουμε τις μη επιθυμητές, π.χ. αντί για «Μην είσαι αφηρημένος!», λέμε «Συγκεντρώσου!» ή αντί για «Μην κρατάς τα παιχνίδια μόνο για σένα!» λέμε «Μπράβο παιδί μου, που παίζεις ωραία με την αδερφή σου! Πολύ σε χαίρομαι!». Πιο αναλυτικά, για να έχει αποτέλεσμα, η επιβράβευσή μας χρειάζεται να είναι: – Άμεση: να δίνεται τη στιγμή που το παιδί εκδηλώνει την επιθυμητή συμπεριφορά και όχι πολύ αργότερα. – Συγκεκριμένη: να περιλαμβάνει ένα ξεκάθαρο λιτό λεκτικό μήνυμα, π.χ. «Κάθεσαι πολύ ωραία δίπλα μου στο καρότσι και με βοηθάς να ψωνίσω! Σ’ ευχαριστώ!». – Ειλικρινήςκαι απόλυτα αφιερωμένη σε αυτό που συμβαίνει: να δίνεται ενώ προσέχουμε το παιδί, π.χ. το κοιτάμε στα μάτια και στεκόμαστε στο ύψος του όταν του μιλάμε. – Προσανατολισμένη στην αναγνώριση της προσπάθειας και όχι μόνο στην επιτυχία: να δίνεται όταν το παιδί καταφέρνει κάτι, αλλά και ενδιάμεσα, όσο δείχνει να προσπαθεί, ώστε να ενθαρρύνεται να βάλει τα δυνατά του μέχρι το τέλος. – Σταθερή και συνεπής: να ενισχύει σε κάθε ευκαιρία το παιδί, καθημερινά και χωρίς διακυμάνσεις.
Ο τρόπος που ένας γονιός ορίζει, διατυπώνει και επικοινωνεί τα όρια, είναι πολύ σημαντικός.
1. Οι τρόποι πειθαρχίας που θα μεταχειριστεί ένας γονιός εξαρτώνται από τη δική του ιδιοσυγκρασία, καθώς και αυτή του παιδιού του. Τι ταιριάζει στον ίδιο, με ποιο τρόπο θα το κάνει, τι πιάνει στο παιδί του. Ό,τι ξέρει ο γονιός γύρω από το χαρακτήρα και τις ευαισθησίες του παιδιού του είναι ιδιαίτερα χρήσιμο. Μπορεί για ένα παιδί η στέρηση των παιχνιδιών του να είναι η μέγιστη τιμωρία, ενώ για ένα άλλο να μη σημαίνει κάτι. Ή μπορεί το να κοιτά τον τοίχο για λίγα λεπτά να είναι ό,τι χειρότερο, ενώ να μην ενοχλείται καθόλου άμα δε φάει σοκολάτα για μια μέρα.
2. Τα όρια πρέπει να συμβαδίζουν με το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού και να προσαρμόζονται στα χαρακτηριστικά της ηλικίας του. Όσο πιο μικρό το παιδί, τόσο πιο σύντομες, ξεκάθαρες και λιτές οι εντολές του γονιού προς αυτό. Αν πρόκειται για βρέφος ή νήπιο που μόλις άρχισε να στέκεται στα πόδια του, ο γονιός μπορεί να στρέψει την προσοχή του σε μια άλλη δραστηριότητα. Από την άλλη, για ένα παιδί άνω των δύο ετών, η επιβολή των ορίων είναι πιο σύνθετη διαδικασία, καθώς περιλαμβάνει διάλογο, εξηγήσεις και διαπραγματεύσεις. Συχνά το παιδί από μόνο του προκαλεί το γονιό κάνοντας ερωτήσεις, π.χ. «Γιατί μπαμπά; Δεν είναι δίκαιο!». Απαντήσεις τύπου «γιατί έτσι το λέω εγώ!» ή «είσαι μικρός ακόμα για να καταλάβεις» δεν έχουν αποτέλεσμα, δεδομένου ότι οι απαγορεύσεις που δεν συνοδεύονται από κάποια εξήγηση δε γίνονται κατανοητές από το παιδί, αλλά φαίνονται σαν περιορισμός. Κανείς δεν υπακούει απλά επειδή κάποιος του λέει ότι αυτό είναι το σωστό. Αφήνουμε το παιδί να μας πει την άποψή του και κάνουμε ειλικρινή προσπάθεια για διάλογο. Είναι μια από τις καλύτερες επενδύσεις που μπορεί να κάνει ένας γονιός. Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν και ειδικά στην εφηβεία, το παιδί που δεν του δόθηκε ουσιαστικός χρόνος και χώρος να εκφραστεί, έχει περισσότερες πιθανότητες να αποφεύγει συζητήσεις με τους γονείς.
3. Το παιδί μαθαίνει από αυτό που κάνουμε και όχι από αυτό που του λέμε. Το προσωπικό μας παράδειγμα αποτελεί «μοντέλο» προς μίμηση για το παιδί. Αν δυσκολευόμαστε να βάλουμε όρια σε εμάς πρώτα, τότε πώς θα βάλουμε στους άλλους; Τα παιδιά κατανοούν πιο εύκολα το τι είμαστε και πώς λειτουργούμε, παρά το τι λέμε. Για παράδειγμα, τι κάνουμε εμείς οι γονείς όταν είμαστε θυμωμένοι, αγχωμένοι, απογοητευμένοι, όταν δε γίνεται το δικό μας κλπ. Από την άλλη, στην περίπτωση που το χάσουμε και παραφερθούμε, δεν τελείωσαν όλα. Κανένας δεν είναι τέλειος, αλλά τον τιμά περισσότερο το να το αναγνωρίζει και να παραδέχεται τα λάθη του, γιατί έτσι γίνεται καλύτερος. Τέλειοι γονείς δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχουν και τέλεια παιδιά…
4. Δεν είναι όλα τα θέματα το ίδιο σημαντικά. Ξεχωρίζουμε ποια είναι προς διαπραγμάτευση και ποια όχι, π.χ. είναι το ίδιο αν ο δίχρονος γιος μου χοροπηδάει στα πατώματα τις ώρες κοινής ησυχίας και αν χτυπάει την αδερφή του για να πάρει ένα παιχνίδι; Αν η έφηβη κόρη μου θέλει να βάλει το αγαπημένο της μπλουζάκι στο πάρτι ακόμα και αν αυτό είναι βρώμικο, είναι λιγότερο σημαντικό από το να επιστρέψει αργότερα από την ώρα που έχουμε συμφωνήσει. Διαχωρίζω τα ζητήματα και ασχολούμαι με κάποια, όχι με όλα, γιατί αλλιώς θα κάνω κήρυγμα όλη μέρα και το παιδί μου θα γίνει σκέτος τύραννος ή θα απομονωθεί εντελώς. Η σχέση μου μαζί του θα διαταραχθεί και αυτό δεν το θέλω με τίποτα στον κόσμο.
5. Η επικοινωνία πρέπει να είναι παρούσα και συγκεκριμένη, χωρίς αναφορές στο παρελθόν, να αφορά το «Εδώ και Τώρα»: («…και την περασμένη φορά τα ίδια έκανες!»), χωρίς προφητείες για το μέλλον («…ποτέ δεν θα αλλάξεις!») και χωρίς γενικεύσεις (πάντα, ποτέ, όλοι, κανένας…). Πώς αισθάνεται κάποιος όταν κάνει ένα λάθος στη δουλειά και ο εργοδότης του λέει «Πάλι λάθος έκανες! Αδιόρθωτος είσαι πια! Όλοι έχουν καταλάβει πώς λειτουργεί το σύστημα, αλλά εσύ ποτέ σου!»; Ματαίωση, απόρριψη, απογοήτευση, ντροπή, χαμηλή αυτοεκτίμηση, θυμό, πίκρα, παραίτηση και καμία διάθεση για περαιτέρω προσπάθεια κλπ.
Μέσα από όλα τα παραπάνω, κατανοούμε τη μεγάλη σημασία που διαδραματίζουν τα όρια στην ανάπτυξη των παιδιών.
Το είδος των οικογενειακών σχέσεων, η αυτοπεποίθηση και σιγουριά του γονέα για την επιβολή ορίων σε συνδυασμό με την έμπρακτη αγάπη προς το παιδί αποτελούν τα βασικά συστατικά της επιβολής ορίων στα παιδιά.
Τα καλά όρια πλάθουν ευτυχισμένα παιδιά, ικανούς και ολοκληρωμένους ενήλικες, οι οποίοι καθώς μεγαλώνουν θα έχουν περισσότερες ευθύνες, μα και περισσότερα δικαιώματα.
Ποιες είναι οι αξίες της ζωής και γιατί τις χρειαζόμαστε;
Ο κάθε άνθρωπος έχει μεγαλώσει και έχει ενστερνιστεί τις δικές του αξίες, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν από αυτές ενός άλλου ανθρώπου. Ακριβώς για τον λόγο αυτόν θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε εκατοντάδες «αξίες ζωής» που για τον κάθε έναν παίζουν μεγαλύτερο ή μικρότερο ρόλο στη ζωή. Σημασία, λοιπόν, έχει να καταλάβουν τα παιδιά γιατί χρειάζεται να έχουν αξίες και πώς ακριβώς βοηθούνται από αυτές.
Οι αξίες, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε πάντα, είναι αυτές που καθοδηγούν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις της ζωής μας. Όταν λοιπόν, τις γνωρίζουμε καλά, μπορούμε να αποφασίσουμε πώς θα ζήσουμε –και κυρίως πώς θα ζήσουμε καλύτερα. Βέβαια, οι αξίες μας μπορεί να αλλάξουν στην πορεία της ζωής μας, καθώς θα αλλάζουν και οι επιθυμίες μας ή ο τρόπος που ορίζουμε την ευτυχία, ενώ μπορεί να αλλάξει και η προτεραιότητα που τους δίνουμε. Για παράδειγμα, κάποιος που στα 30 του είχε ως ύψιστη αξία την εργασία, μπορεί στα 40 να δίνει προτεραιότητα στην οικογένεια.
Για ένα παιδί, όμως, οι έννοιες αυτές είναι δυσνόητες και, έτσι κι αλλιώς, θα παρουσιαστούν αρκετά αργότερα στην πορεία της ζωής του. Είναι πολύ πιο απλές και θεμελιώδεις οι αξίες με τις οποίες οφείλουμε να το γαλουχήσουμε, μέχρι τουλάχιστον τη στιγμή που θα αποφασίζει μόνο του, για τις προσωπικές του αξίες. Και από τις εκατοντάδες που θα μπορούσαμε να μετρήσουμε, προτεραιότητα για τα παιδιά έχουν οι εξής:
Ενσυναίσθηση Ενθαρρύνετε τα παιδιά να παίξουν με άλλα, λιγότερο κοινωνικά παιδιά, της τάξης τους. Δείξτε τους ένα αδέσποτο σκυλάκι και εξηγήστε τους πόσο μπορεί να πεινάει, πηγαίνοντάς του φαγητό σε ένα κεσεδάκι. Μάθετε στα παιδιά ότι οι καλές πράξεις κάνουν τη ζωή πιο όμορφη!
Ειλικρίνεια Διαβεβαιώστε τα παιδιά ότι ακόμα κι αν έχουν κάνει κάποιο λάθος, εσείς θα είστε εκεί, επειδή τα αγαπάτε, για να τα ακούσετε και να συζητήσετε, ώστε να μη φοβούνται να είναι ειλικρινή μαζί σας.
Σεβασμός Απέναντι στους άλλους, απέναντι στο περιβάλλον αλλά και προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα παιδιά θα πάρουν παράδειγμα από εσάς αναφορικά με τον σεβασμό και έτσι θα καταλάβουν ότι για να τα σέβονται πρέπει και εκείνα να σέβονται τους άλλους.
Ευγνωμοσύνη Μάθετε στα παιδιά να νιώθουν ευγνωμοσύνη για την κάθε τους ημέρα, ακόμα και για τα πιο μικρά πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους, από μια ηλιόλουστη ημέρα, μέχρι ένα χαμόγελο.
Θετική σκέψη Μάθετε στο παιδί να παρατηρεί όλα τα όμορφα που συμβαίνουν γύρω του. Δείξτε του πώς να βλέπει τη θετική πλευρά σε πράγματα που πιθανώς το στεναχωρούν ή το φοβίζουν. Έτσι θα μεγαλώσετε έναν αισιόδοξο άνθρωπο που θα μπορεί να αντιμετωπίζει αποτελεσματικότερα τις δύσκολες καταστάσεις.
Επιμονή Εξηγήστε στο παιδί ότι κανείς δεν είναι τέλειος και ότι όλοι κάνουμε λάθη. Μέσα από αυτά, όμως, μαθαίνουμε και όσο μαθαίνουμε γινόμαστε όλο και καλύτεροι. Σημασία, λοιπόν, έχει να μην εγκαταλείπουν τις προσπάθειές τους!
Συγχώρεση Αν δεν μάθετε στο παιδί σας να συγχωρεί θα μεγαλώσει με μνησικακία και δεν θα καταφέρει ποτέ να είναι πραγματικά ευτυχισμένο. Κάποια στιγμή το παιδί θα πληγωθεί από κάποιον. Μάθετέ του να εκδηλώνει με θετικούς τρόπους τον πόνο του και να δίνει συγχώρεση για να μπορεί να προχωρά μπροστά στη ζωή του.
Γενναιοδωρία Το «εγώ» και το «θέλω» κυριαρχούν στη ζωή των σημερινών παιδιών –και όχι αδικαιολόγητα αφού και εμείς, οι γονείς, με ένα «θέλω» μεγαλώσαμε. Η γενναιοδωρία είναι μία αξία που διδάσκεται πρώτα από τους γονείς και ακολουθεί τα παιδιά στο σχολείο και στην ενήλικη ζωή τους. Κάθε μέρα είναι ιδανική ευκαιρία να μάθουμε στα παιδιά να προσφέρουν και στους λιγότερο τυχερούς ανθρώπους που ζουν γύρω μας.
Αυτοσυγκράτηση Όταν έχει έρθει η ώρα να φύγετε από την παιδική χαρά ή από οπουδήποτε αλλού, πρέπει να φύγετε. Και όταν έρχεται η ώρα του φαγητού το παιδί πρέπει να περιμένει για να σερβιριστεί. Η υπομονή και η αυτοσυγκράτηση βοηθούν το παιδί να συμβιώνει ομαλά με το κοινωνικό σύνολο και να μην κάνει σπασμωδικές κινήσεις.
Μοναδικότητα Παρά τις κοινές αξίες, όμως, που όλοι παραδεχόμαστε ότι συμβάλουν στην ομαλή μας συμβίωση, τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι ο κάθε άνθρωπος, όπως άλλωστε και τα ίδια, είναι μοναδικός. Μπορεί να έχει διαφορετικό χρώμα, διαφορετικό τρόπο ομιλίας, διαφορετικές απόψεις, και αυτή η διαφορετικότητα είναι που κάνει όλους τους ανθρώπους εξίσου ενδιαφέροντες, ξεχωριστούς και αξιαγάπητους.
Ο εκπληκτικός Robert Fulghum γεννήθηκε το 1937, και μεγάλωσε στο Waco του Texas. Στα νιάτα του εργάστηκε ως εκσκαφέας τάφρων (!!!), παιδί για εφημερίδες, καουμπόης σε ράντζο (βοσκός), μπάρμαν και τραγουδιστής παραδοσιακής αμερικανικής μουσικής. Μετά από το κολλέγιο και μια σύντομη καριέρα στην IBM, επέστρεψε στα θρανία για να ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό του στη θεολογία. Για 22 χρόνια υπηρέτησε ως πάστορας σε μια ενορία στο Βορειοδυτικό Ειρηνικό. Κατά την ίδια περίοδο δίδαξε σχέδιο, ζωγραφική και φιλοσοφία στο Lakeside School στο Seattle. Ο Fulghum είναι επίσης καταξιωμένος ζωγράφος και γλύπτης. Τραγουδά και παίζει κιθάρα και τσέλο και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του «The Rock Bottom Remainders» -μιας rock and roll μπάντας που αποτελείται από μουσικούς – συγγραφείς. Έχει τέσσερα παιδιά και εννέα εγγόνια. Μοιράζει τη ζωή του μεταξύ του Seattle της Washington, και της Κρήτης.
Το απόσπασμα που ακολουθεί, είναι από το βιβλίο του με τίτλο: «Όσα πραγματικά θα έπρεπε να ξέρω τα έμαθα στο Νηπιαγωγείο»
Εκδόσεις: ΛΥΧΝΟΣ
“… Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω για το πώς να ζω, τι να κάνω και πώς να είμαι, τα έμαθα στο μικρό σχολείο. Η σοφία δε βρισκόταν στην κορυφή του σχολικού βουνού, αλλά εκεί, στα βουναλάκια από άμμο, στο σκάμμα του πρώτου μου σχολείου.
Αυτά είναι τα πράγματα που έμαθα:
Να μοιράζεσαι τα πάντα.
Να παίζεις τίμια.
Να μη χτυπάς τους άλλους.
Να βάζεις τα πράγματα πάλι εκεί που τα βρήκες.
Να καθαρίζεις τις τσαπατσουλιές σου.
Να μην παίρνεις τα πράγματα που δεν είναι δικά σου.
Να λες συγγνώμη, όταν πληγώνεις κάποιον.
Να πλένεις τα χέρια σου πριν από το φαγητό.
Να κοκκινίζεις.
Ζεστά κουλουράκια και κρύο γάλα κάνουν καλό.
Να ζεις μια ισορροπημένη ζωή, να μαθαίνεις λίγο, να σκέπτεσαι λίγο, να σχεδιάζεις, να ζωγραφίζεις, να τραγουδάς, να χορεύεις, να παίζεις και να εργάζεσαι κάθε μέρα από λίγο.
Να παίρνεις έναν υπνάκο το απόγευμα.
Όταν βγαίνεις έξω στον κόσμο, να προσέχεις την κίνηση, να κρατιέσαι από το χέρι του συνοδού σου και να μένεις μαζί με τους άλλους.
Να αντιλαμβάνεσαι τα θαύματα. Να θυμάσαι το μικρό σπόρο μέσα στο δοχείο. Οι ρίζες πάνε προς τα κάτω και το φυτό προς τα πάνω. Κανείς πραγματικά δεν ξέρει πώς και γιατί, αλλά όλοι μας μοιάζουμε σ’ αυτό.
Τα χρυσόψαρα, τα χάμστερς, τα άσπρα ποντίκια, ακόμη κι ο μικρός σπόρος μέσα στο πλαστικό δοχείο, όλα πεθαίνουν. Το ίδιο κι εμείς.
Να θυμάσαι τελικά τα βιβλία και την πρώτη λέξη που έμαθες την πιο μεγάλη απ’ όλες: τη λέξη ΚΟΙΤΑ.
Όλα όσα πρέπει να ξέρετε βρίσκονται κάπου εδώ μέσα.
Ο χρυσός κανόνας, η αγάπη και οι βασικές αρχές υγιεινής, η οικολογία, η πολιτική, η ισότητα και η υγιεινή ζωή.
Πάρτε μια απ’ αυτές τις συμβουλές, εκφράστε την με επιτηδευμένη ορολογία ενηλίκων και εφαρμόστε τη στην οικογενειακή σας ζωή, στην εργασία σας, στην κυβέρνησή σας, στον κόσμο σας και θα παραμείνει αληθινή, ξεκάθαρη, σταθερή.
Σκεφτείτε πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος, αν όλοι εμείς οι άνθρωποι τρώγαμε γάλα με κουλουράκια γύρω στις τρεις το απόγευμα και μετά ξαπλώναμε κάτω από τις κουβέρτες για έναν υπνάκο.
Ή, αν όλες οι κυβερνήσεις είχαν ως βασική αρχή να βάζουν πάντα τα πράγματα εκεί που τα βρήκαν και να καθαρίζουν τις τσαπατσουλιές τους.
Είναι ακόμη αλήθεια, ανεξάρτητα από την ηλικία σας, πως όταν βγαίνετε έξω στον κόσμο είναι καλύτερα να κρατιέστε από το χέρι κάποιου και να μένετε μαζί με τους άλλους…
…Τελικά πρέπει να σας πω πως έχω άδεια παραμυθά. Ένας φίλος μου μού την έβγαλε και την κρέμασε στον τοίχο, πάνω από το γραφείο μου. Αυτή η άδεια μού επιτρέπει να χρησιμοποιώ τη φαντασία μου, για να ξαναβάζω σε σειρά τις εμπειρίες μου και να προωθώ το μύθο, όσο αυτός εξυπηρετεί κάποια όψη της αλήθειας. Ακόμη περιέχει το «πιστεύω» ενός παραμυθά:
* Πιστεύω ότι η φαντασία είναι πιο δυνατή από τη γνώση.
* Ότι ο μύθος είναι πιο δραστικός από την ιστορία.
* Ότι τα όνειρα είναι πιο ισχυρά από τα γεγονότα.
* Ότι η ελπίδα πάντα θριαμβεύει έναντι της εμπειρίας.
* Ότι το γέλιο είναι η μόνη θεραπεία της θλίψης.
* Και πιστεύω ότι η αγάπη είναι πιο δυνατή από το θάνατο.
Προσπάθησα πολύ να μη γράψω κάτι που θα γινόταν η αιτία να μου αφαιρέσουν την άδεια…»
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
Πρόσφατα σχόλια