Με τους μαθητές της Γ₂  τάξης  του 106^ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, κατά το σχολικό έτος 2016-17, στα πλαίσια διαθεματικού σχεδίου εργασίας στην Ευέλικτη Ζώνη, επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε τις σχέσεις ανθρώπου και φύσης μέσα από ποιήματα Ελλήνων λογοτεχνών. Σκοπός ήταν αφενός η ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των παιδιών σε θέματα περιβάλλοντος και αφετέρου η επαφή τους με τον ποιητικό λόγο ως αφορμή επικοινωνίας, τέρψης και προσωπικής έκφρασης. Εκτός από κείμενα του σχολικού εγχειριδίου και του Ανθολογίου που αξιοποιήσαμε, εντρυφήσαμε και σε κάποια ποιήματα, που θεωρήθηκε ότι προσφέρονταν για το σκοπό αυτό. Αυτά ήταν: το ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου «Η κατάρα του πεύκου» και τρία ποιήματα του Ηλία Κεφάλα: «Προτροπές», «Το τρένο» και «Το λυπημένο δέντρο». Τα έργα αυτά περιείχαν εικόνες από το περιβάλλον, φυσικό ή ανθρωπογενές και θεωρήθηκε ότι δρουν συμπληρωματικά μεταξύ τους για τον τρόπο που απεικονίζουν  ποιότητες σχέσεων ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.

Στο ποίημα «Η κατάρα του πεύκου» η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό οικοσύστημα στηρίζεται στη βίαιη καταστροφή και την απερίσκεπτη εκμετάλλευση από την πλευρά του ανθρώπου. Η στάση αυτή έχει ως συνέπεια το κυνήγι των Ερινύων και την τιμωρητική στέρηση των φυσικών αγαθών, που, μοιραία, καταλήγει στο θάνατο, εφόσον το ανθρώπινο ον εξαρτάται βιολογικά από τη φύση.

Στα ποιήματα του Ηλία Κεφάλα  οι λέξεις σχηματίζουν εικόνες που συνδέονται με συναισθηματικές μνήμες αλλά και αγωνίες της ύπαρξης. Τα έργα του υποβάλλουν στον αναγνώστη με το λόγο τους και τις σιωπές τους μια ορισμένη θέαση του κόσμου και του ανθρώπου, ως ένα οργανικό  μέρος του. Με ήρεμη παρατήρηση της φύσης, που συνιστά πηγή γνώσης εαυτού και κόσμου. Τα συναισθήματα του ποιητικού υποκειμένου  προβάλλονται έμμεσα στη φύση αλλά και το φυσικό περιβάλλον προκαλεί σκέψεις και συναισθήματα στον γράφοντα.

Αυτή η σχέση αλληλόδρασης ανθρώπου και φύσης διερευνήθηκε από εκπαιδευτικές δραστηριότητες βιωματικού χαρακτήρα και οικολογικού προσανατολισμού, που σχεδιάστηκαν, οργανώθηκαν και υλοποιήθηκαν για τον σκοπό αυτό. Μετά από μια πρώτη αναγνωστική προσέγγιση των κειμένων, δινόταν  έμφαση στην αισθητική απόλαυση του ποιητικού λόγου, καθώς και στη συναισθηματική ανταπόκριση των παιδιών στα δρώμενα του ποιήματος. Κατόπιν επιχειρούσαμε ατομική εικαστική προσέγγιση των στίχων που μας είχαν εντυπωσιάσει. Στη συνέχεια δημιουργούσαμε τους δικούς μας θεατρικούς αυτοσχεδιασμούς για τους στίχους αυτούς σε ομαδική βάση. Όλοι κατέληγαν σε παγωμένες εικόνες. Τα μέλη των άλλων ομάδων προσπαθούσαν να μαντέψουν ποιους στίχους είχαμε επιλέξει… Σχεδιάστηκαν και επί μέρους δραστηριότητες φιλαναγνωσίας για κάθε ποίημα, ως εφαρμογές πορισμάτων των λογοτεχνικών θεωριών  αναγνωστικής πρόσληψης. Σε επόμενη φάση τα παιδιά συνέθεσαν δικά τους ποιητικά κείμενα για τα δέντρα που αγαπούν και τα ολοκλήρωσαν με τις  εικαστικές τους προσεγγίσεις. Η θεματική του ποιήματος «Το λυπημένο δέντρο» του Ηλία Κεφάλα ενέπνευσε κάποιους μαθητές να ‘συνομιλήσουν’ μαζί του και να το αποδώσουν με δικές τους συνθέσεις. Με χαρά δημιουργήσαμε «Το βιβλίο των δέντρων» και το δωρίσαμε στη σχολική βιβλιοθήκη, ώστε και οι μαθητές των άλλων τάξεων του σχολείου να μπορούν να το δουν. Οι συνθέσεις μας αναρτήθηκαν στη σχολική ιστοσελίδα. Όλα τα ποιήματα παρουσιάστηκαν στη γιορτή λήξης του σχολείου μας. Σε μια εποχή μεμψιμοιρίας και κυνισμού εμείς επιμένουμε δημιουργικά και … ποιητικά. Και το χαιρόμαστε !

Αναστασία Ν. Μαργέτη

Για να δείτε τα ποιήματά μας, πατήστε εδώ:

Γ2 ΤΑΞΗΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΓΕΤΗ